Langtímaspár benda til nokkurra vikna friðar frá lægðum Kjartan Kjartansson skrifar 8. nóvember 2017 16:45 Hæð liggur yfir Grænlandi í þriðju viku nóvember og lægðir eru langt undan á þessu korti sem Trausti Jónsson vann upp úr spá Evrópureiknimiðstöðvarinnar. Veðurstofa Íslands/Trausti Jónsson Lítil úrkoma og hægur vindur gætu fylgt uppbroti á hringrás lofts á norðurhveli síðar í þessum mánuði og varað í tvær til þrjár vikur. Langtímaveðurspár benda óvenju eindregið til þess að veðurkerfi yfir Norður-Atlantshafi raðist upp á nýtt, að sögn Einars Sveinbjörnssonar, veðurfræðings. Yfirleitt vísa langtímaveðurspár út og suður en nú ber svo við að evrópskar og bandarískar spár sýna óvenju staðfastlega verulegar breytingar á veðurfari eftir 13-15 daga. Þá eiga vestanvindar sem eru ríkjandi í háloftunum yfir Atlantshafi að veikjast og hæðahryggur að myndast yfir Grænlandi. Trausti Jónsson, veðurfræðingur, vekur meðal annars athygli á þessu á bloggsíðu sinni. Einar segir að við þessi umskipti hækki loftþrýstingur við Ísland og vindar úr norðri og austri verði ríkjandi. Það sé þekkt afleiðing svonefndra fyrirstöðuhæða við eða yfir Grænlandi. „Þá fáum við frið fyrir lægðunum á meðan og veðurlagið einkennist af mörgum björtum dögum með staðviðri og stillum. Það getur verið kalt inn til landsins en frostlítið við ströndina. Það þarf ekki endilega að fylgja þessu heimskautaloft úr norðri þó að það sé nú stundum raunin. Það getur líka fylgt þessu tiltölulega milt loft sem er ættað úr austri og suðaustri,“ segir hann. Fyrirstöðuhæðir af þessu tagi geta varað í lengri tíma, jafnvel tvær til þrjár vikur, en Einar segir einnig dæmi um að þær endist skemur, aðeins nokkra daga. „En svo getur líka verið að þessi spá sé hreinasta vitleysa og tilviljun að svona hittist á,“ segir Einar sem vill hafa varann á um langtímaspána.Á skýringarmynd Einars má sjá stöðuna við Atlantshaf í gær.Veðurstofa Íslands/Einar SveinbjörnssonGetur valdið fimbulkulda á meginlandi Evrópu og Asíu Breytingarnar sem langtímaspárnar virðast benda eindregið til að verði eru þekktar sem sveifla í svokölluðum AO-vísi sem mælir í raun meðalstyrk vestanvindsins umhverfis norðurhvelið á ákveðnu breiddarbili. Þegar allt er með felldu knýr hitamunur á milli hitabeltisins í suðri og norðurskautsins vestanvinda yfir Atlantshafi. Stundum gerist það þó að vestanáttin veikist og færist til suðurs eins og nú er spáð að gerist. Sagt er AO-sveiflan sé þá í neikvæðum fasa. Þá streymir þurrt og svalt loft frekar frá norðri til suðurs í stað mildara og rakara loftsins frá vestri yfir norðanverðu Atlantshafi. Einar segir að sveiflur í AO-vísinum geti stundum haft afgerandi þýðingu fyrir veðurlag árstíðarinnar, ekki síst á meginlandi Evrópu. „Þetta hefur stundum í för með sér að milt loft ættað af Atlantshafi nær þá ekki að streyma yfir Evrópu og þá sígur Síberíukuldinn á hægt og rólega yfir, sérstaklega ef þetta gerist á þessum árstíma,“ segir hann. Þannig getur vetur á meginlandi Evrópu og Asíu orðið fimbuldkaldir.Staðan 20. nóvember skv. langtímaspám með skýringum Einars.Veðurstofa Íslands/Einar SveinbjörnssonÓvenjuhlýr sjór gæti vegið upp á móti köldu loftiBirtingarmyndir neikvæða fasa AO-sveiflunnar á Íslandi geta verið með ýmsum hætti, að sögn Einars. „Það getur verið kalt en það getur líka verið fremur milt. Ef fyrirstöðuhæðin hittir á að vera suður af Íslandi þá erum við hér í sunnan- og suðvestanáttum sem koma af hlýjum hafsvæðum. Ef fyrirstaðan er yfir Grænlandi og þar fyrir vestan þá er það ávísun á kulda,“ segir hann. Eins og er benda langtímaspárnar til þess að vindáttirnar við Ísland verði norð- og austlægar og þá gæti orðið kalt inn til landsins. Það þýðir þó ekki endilega ískalt loft streymi að landinu. „Svo spilar líka inn í það að sjórinn, bæði fyrir norðan og austan landið er óvenjulega hlýr, einni til tveimur gráðum hlýrri en í meðalári. Það vermir líka ef ske kynni að það berist til okkar kaldir loftmassar,“ segir Einar.Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur.VísirAukin spágeta með að horfa til heiðhvolfsins Það sem fólk þekkir og upplifar sem veður á sér stað í veðrahvolfinu, um það bil neðstu tíu kílómetrunum lofthjúpsins. Aðstæður í heiðhvolfinu fyrir ofan það eru stöðugari með sterkum ríkjandi vestanáttum á veturna. Áður fyrr álitu vísindamenn að aðstæður í heiðhvolfinu hefðu lítil áhrif á veður í veðrahvolfinu. Einar segir hins vegar að möguleg tengsl sviptinganna í veðurkerfunum við aðstæður í heiðhvolfinu séu eitt það áhugaverðasta við langtímaspárnar nú. „Menn eru alltaf að sjá það betur og betur að það eru tengsl þarna á milli,“ segir hann. Þannig eru vísbendingar um að bjögun á loftstraumum í tuttugu til þrjátíu kílómetra hæð varpist niður í veðrahvolfið og umstafli veðurkerfum. „Þetta er eitt þeirra rannsóknasviða í veðurfræði sem eru mjög spennandi um þessar mundir þar sem menn eru að kanna þessi tengsl. Það sem þau færa okkur er meðal annars möguleikinn á því að sjá svona hluti lengra fram í tímann. Þetta eykur spágetun að þekkja þetta samhengi,“ segir hann. Veður Mest lesið Biðst afsökunar á að hafa kallað skemmdarvarginn „fífl“ Innlent Segja valdarán framið og kirkju aðventista klofna Innlent Berst gegn kvíaeldi á jörð sem hann telur sína Innlent Grunaður um að hafa ráðið konu sinni bana Innlent Óttast mikinn skaða sem seint yrði fyrirgefinn Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Segja baráttuna bara rétt að hefjast Innlent Gera alvarlegar athugasemdir við verðlaunakerfi Tik Tok Erlent Tíðni manndrápa í takt við fjölgun mannfjölda Innlent Undirbúa stærðarinnar sendingar til Úkraínu Erlent Fleiri fréttir Segir Samfylkinguna í „blússandi gír“ og enga óeiningu Réðst á barn sem gerði dyraat Grunaður um að hafa ráðið konu sinni bana Myndaði annan mann í sturtuklefanum Tíðni manndrápa í takt við fjölgun mannfjölda Segja valdarán framið og kirkju aðventista klofna Pétur Guðfinnsson er látinn Biðst afsökunar á að hafa kallað skemmdarvarginn „fífl“ Rafmagnslaust á Blönduósi Segja baráttuna bara rétt að hefjast Berst gegn kvíaeldi á jörð sem hann telur sína Óttast mikinn skaða sem seint yrði fyrirgefinn Úrskurðaður í vikulangt gæsluvarðhald á Akureyri Mikilvægt skref en megi gera betur Katrín og Baldur takast enn á um forystuna Fjögurra milljarða króna tekjur á ári af spilakössum Katrín, Halla og Steinunn Ólína mætast í Pallborðinu Bæjarstjórn fundaði með Þórkötlu Morðrannsókn á Akureyri og sundgestir í uppnámi Vonast til að afgreiða hvalveiðileyfi eins hratt og mögulegt er Tveimur sleppt úr haldi á Suðurlandi Átta hundrað milljóna afgangur í Hafnarfirði Halla telur langt í að fólk sé búið að ákveða sig Sjö sóttu um embætti skólameistara Íbúar sváfu vært meðan á öllu gekk á jarðhæðinni Ásdís Rán búin að safna undirskriftum Kristrún segir ríkisstjórnina vilja gefa auðlindir þjóðarinnar Þjófnaðurinn áfall fyrir reynslumikla öryggisverði Voru að byggja annan bústað Skerjafjarðarskáldið segir Höllu Hrund eina með öllu Sjá meira
Lítil úrkoma og hægur vindur gætu fylgt uppbroti á hringrás lofts á norðurhveli síðar í þessum mánuði og varað í tvær til þrjár vikur. Langtímaveðurspár benda óvenju eindregið til þess að veðurkerfi yfir Norður-Atlantshafi raðist upp á nýtt, að sögn Einars Sveinbjörnssonar, veðurfræðings. Yfirleitt vísa langtímaveðurspár út og suður en nú ber svo við að evrópskar og bandarískar spár sýna óvenju staðfastlega verulegar breytingar á veðurfari eftir 13-15 daga. Þá eiga vestanvindar sem eru ríkjandi í háloftunum yfir Atlantshafi að veikjast og hæðahryggur að myndast yfir Grænlandi. Trausti Jónsson, veðurfræðingur, vekur meðal annars athygli á þessu á bloggsíðu sinni. Einar segir að við þessi umskipti hækki loftþrýstingur við Ísland og vindar úr norðri og austri verði ríkjandi. Það sé þekkt afleiðing svonefndra fyrirstöðuhæða við eða yfir Grænlandi. „Þá fáum við frið fyrir lægðunum á meðan og veðurlagið einkennist af mörgum björtum dögum með staðviðri og stillum. Það getur verið kalt inn til landsins en frostlítið við ströndina. Það þarf ekki endilega að fylgja þessu heimskautaloft úr norðri þó að það sé nú stundum raunin. Það getur líka fylgt þessu tiltölulega milt loft sem er ættað úr austri og suðaustri,“ segir hann. Fyrirstöðuhæðir af þessu tagi geta varað í lengri tíma, jafnvel tvær til þrjár vikur, en Einar segir einnig dæmi um að þær endist skemur, aðeins nokkra daga. „En svo getur líka verið að þessi spá sé hreinasta vitleysa og tilviljun að svona hittist á,“ segir Einar sem vill hafa varann á um langtímaspána.Á skýringarmynd Einars má sjá stöðuna við Atlantshaf í gær.Veðurstofa Íslands/Einar SveinbjörnssonGetur valdið fimbulkulda á meginlandi Evrópu og Asíu Breytingarnar sem langtímaspárnar virðast benda eindregið til að verði eru þekktar sem sveifla í svokölluðum AO-vísi sem mælir í raun meðalstyrk vestanvindsins umhverfis norðurhvelið á ákveðnu breiddarbili. Þegar allt er með felldu knýr hitamunur á milli hitabeltisins í suðri og norðurskautsins vestanvinda yfir Atlantshafi. Stundum gerist það þó að vestanáttin veikist og færist til suðurs eins og nú er spáð að gerist. Sagt er AO-sveiflan sé þá í neikvæðum fasa. Þá streymir þurrt og svalt loft frekar frá norðri til suðurs í stað mildara og rakara loftsins frá vestri yfir norðanverðu Atlantshafi. Einar segir að sveiflur í AO-vísinum geti stundum haft afgerandi þýðingu fyrir veðurlag árstíðarinnar, ekki síst á meginlandi Evrópu. „Þetta hefur stundum í för með sér að milt loft ættað af Atlantshafi nær þá ekki að streyma yfir Evrópu og þá sígur Síberíukuldinn á hægt og rólega yfir, sérstaklega ef þetta gerist á þessum árstíma,“ segir hann. Þannig getur vetur á meginlandi Evrópu og Asíu orðið fimbuldkaldir.Staðan 20. nóvember skv. langtímaspám með skýringum Einars.Veðurstofa Íslands/Einar SveinbjörnssonÓvenjuhlýr sjór gæti vegið upp á móti köldu loftiBirtingarmyndir neikvæða fasa AO-sveiflunnar á Íslandi geta verið með ýmsum hætti, að sögn Einars. „Það getur verið kalt en það getur líka verið fremur milt. Ef fyrirstöðuhæðin hittir á að vera suður af Íslandi þá erum við hér í sunnan- og suðvestanáttum sem koma af hlýjum hafsvæðum. Ef fyrirstaðan er yfir Grænlandi og þar fyrir vestan þá er það ávísun á kulda,“ segir hann. Eins og er benda langtímaspárnar til þess að vindáttirnar við Ísland verði norð- og austlægar og þá gæti orðið kalt inn til landsins. Það þýðir þó ekki endilega ískalt loft streymi að landinu. „Svo spilar líka inn í það að sjórinn, bæði fyrir norðan og austan landið er óvenjulega hlýr, einni til tveimur gráðum hlýrri en í meðalári. Það vermir líka ef ske kynni að það berist til okkar kaldir loftmassar,“ segir Einar.Einar Sveinbjörnsson, veðurfræðingur.VísirAukin spágeta með að horfa til heiðhvolfsins Það sem fólk þekkir og upplifar sem veður á sér stað í veðrahvolfinu, um það bil neðstu tíu kílómetrunum lofthjúpsins. Aðstæður í heiðhvolfinu fyrir ofan það eru stöðugari með sterkum ríkjandi vestanáttum á veturna. Áður fyrr álitu vísindamenn að aðstæður í heiðhvolfinu hefðu lítil áhrif á veður í veðrahvolfinu. Einar segir hins vegar að möguleg tengsl sviptinganna í veðurkerfunum við aðstæður í heiðhvolfinu séu eitt það áhugaverðasta við langtímaspárnar nú. „Menn eru alltaf að sjá það betur og betur að það eru tengsl þarna á milli,“ segir hann. Þannig eru vísbendingar um að bjögun á loftstraumum í tuttugu til þrjátíu kílómetra hæð varpist niður í veðrahvolfið og umstafli veðurkerfum. „Þetta er eitt þeirra rannsóknasviða í veðurfræði sem eru mjög spennandi um þessar mundir þar sem menn eru að kanna þessi tengsl. Það sem þau færa okkur er meðal annars möguleikinn á því að sjá svona hluti lengra fram í tímann. Þetta eykur spágetun að þekkja þetta samhengi,“ segir hann.
Veður Mest lesið Biðst afsökunar á að hafa kallað skemmdarvarginn „fífl“ Innlent Segja valdarán framið og kirkju aðventista klofna Innlent Berst gegn kvíaeldi á jörð sem hann telur sína Innlent Grunaður um að hafa ráðið konu sinni bana Innlent Óttast mikinn skaða sem seint yrði fyrirgefinn Innlent Steinunn Ólína skýtur föstum skotum á Katrínu Innlent Segja baráttuna bara rétt að hefjast Innlent Gera alvarlegar athugasemdir við verðlaunakerfi Tik Tok Erlent Tíðni manndrápa í takt við fjölgun mannfjölda Innlent Undirbúa stærðarinnar sendingar til Úkraínu Erlent Fleiri fréttir Segir Samfylkinguna í „blússandi gír“ og enga óeiningu Réðst á barn sem gerði dyraat Grunaður um að hafa ráðið konu sinni bana Myndaði annan mann í sturtuklefanum Tíðni manndrápa í takt við fjölgun mannfjölda Segja valdarán framið og kirkju aðventista klofna Pétur Guðfinnsson er látinn Biðst afsökunar á að hafa kallað skemmdarvarginn „fífl“ Rafmagnslaust á Blönduósi Segja baráttuna bara rétt að hefjast Berst gegn kvíaeldi á jörð sem hann telur sína Óttast mikinn skaða sem seint yrði fyrirgefinn Úrskurðaður í vikulangt gæsluvarðhald á Akureyri Mikilvægt skref en megi gera betur Katrín og Baldur takast enn á um forystuna Fjögurra milljarða króna tekjur á ári af spilakössum Katrín, Halla og Steinunn Ólína mætast í Pallborðinu Bæjarstjórn fundaði með Þórkötlu Morðrannsókn á Akureyri og sundgestir í uppnámi Vonast til að afgreiða hvalveiðileyfi eins hratt og mögulegt er Tveimur sleppt úr haldi á Suðurlandi Átta hundrað milljóna afgangur í Hafnarfirði Halla telur langt í að fólk sé búið að ákveða sig Sjö sóttu um embætti skólameistara Íbúar sváfu vært meðan á öllu gekk á jarðhæðinni Ásdís Rán búin að safna undirskriftum Kristrún segir ríkisstjórnina vilja gefa auðlindir þjóðarinnar Þjófnaðurinn áfall fyrir reynslumikla öryggisverði Voru að byggja annan bústað Skerjafjarðarskáldið segir Höllu Hrund eina með öllu Sjá meira