Viðskipti innlent

Norðurlönd ekki sett lög um aðskilnað

Kristinn Ingi Jónsson skrifar
Starfsumhverfi íslensku bankanna hefur breyst umtalsvert síðustu ár. Breytingarnar hafa meðal annars snúið að því að minnka áhættu af fjárfestingarbankastarfsemi.
Starfsumhverfi íslensku bankanna hefur breyst umtalsvert síðustu ár. Breytingarnar hafa meðal annars snúið að því að minnka áhættu af fjárfestingarbankastarfsemi. Vísir/Samsett mynd
Ekkert Norðurlandanna hefur sett lög um aðskilnað viðskiptabanka- og fjárfestingarbankastarfsemi og hafa stjórnvöld í þessum ríkjum ekki í hyggju að setja slík lög á næstunni. Starfsemi fjárfestingarbanka er talsvert umfangsmeiri að tiltölu á hinum Norðurlöndunum í samanburði við Ísland.

Í skýrslu starfshóps Benedikts Jóhannessonar, fjármála- og efnahagsráðherra, sem var falið að skoða kosti og galla þess að skilja að starfsemi viðskiptabanka og fjárfestingarbanka, kemur fram að aðeins fjögur stærstu ríki heims, Bandaríkin, Bretland, Þýskaland og Frakkland, ásamt Belgíu, hafi sett lög um slíkan aðskilnað.

Er tekið fram að löggjöf flestra umræddra ríkja taki einungis til stærstu fjármálafyrirtækja viðkomandi ríkja. Innbyrðis eru útfærslurnar afar mismunandi.

Ein af þeim leiðum sem starfshópurinn skoðaði er að skilja að starfsemi viðskiptabanka og fjárfestingarbanka með formlegum hætti og í samræmi við fyrirmyndir í ríkjunum fjórum.

Starfshópurinn taldi ekki tilefni að svo stöddu til þess að setja lög um formlegan aðskilnað, en sagði þó að tilefni gæti verið til þess að skilgreina í reglum frekari varnarlínur gagnvart áhættu sem tengist fjárfestingarbankastarfsemi án þess þó að íþyngja um of starfsemi banka sem stunda einungis „hóflega fjárfestingarbankastarfsemi“, eins og það er orðað í skýrslunni.

Í skýrslu starfshópsins er rakið að á undanförnum árum hafi verið brugðist við ýmsum brestum í lögum og reglum sem komu í ljós við alþjóðlegu fjármálakreppuna árið 2008.

Segja má að lagaumhverfi evrópskra fjármálafyrirtækja hafi verið umbylt og þykir mörgum nóg um. Þannig sagði Jón Daníelsson, hagfræðingur við London School of Economics, á fundi hagfræðideildar Háskóla Íslands í fyrradag að stjórnvöld í mörgum ríkjum hefðu sveiflast á milli öfganna. Fyrir hrun hefði verið of lítið af reglugerðum en nú væru þær alltof margar.

Þrátt fyrir auknar reglur síðustu ár telja sumir að meira þurfi að gera. Á þeim grunni hafa komið fram ýmsar lagabreytingar, sem fela í raun í sér stefnumarkandi kerfisbreytingar, sem hafa þann tilgang að takmarka kerfisáhættu af fjárfestingarbankastarfsemi hjá stórum fjármálafyrirtækjum sem hafa heimild til þess að taka við innlánum.

Kjarni þessara reglna felst í því að takmörkun er gerð á milli starfsemi viðskiptabanka og fjárfestingarbanka. Er tilgangurinn að vernda innlánsstarfsemi frá áhættusæknari starfsemi fjárfestingarbanka.

Fram til ársins 2013 hafði einungis eitt ríki í heiminum, Bandaríkin, sett reglur sem miðuðu að kerfisbreytingum á starfsumhverfi fjármálafyrirtækja. Bretar leiddu í lög ákveðnar kerfisbreytingar árið 2013 og í kjölfarið fylgdu Frakkar, Þjóðverjar og Belgar í fótspor þeirra.

Eftir sem áður gilda reglurnar aðeins um stærstu fjármálafyrirtæki ríkjanna, þ.e. þau fjármálafyrirtæki sem talin eru kerfislega mikilvæg. Önnur ríki, þar á meðal öll Norðurlöndin, hafa ekki takmarkað starfsemi banka með eins íþyngjandi hætti, en þó ber að taka fram að á vettvangi Evrópusambandsins hafa verið samin drög að reglugerð sem stefna að sama markmiði og í ríkjunum fjórum.

Reglugerðin myndi þó einungis ná til um þrjátíu stærstu banka álfunnar. Ekki er víst á þessari stundu hvort eða hvenær hún verður samþykkt. 

Umfang fjárfestingarbankastarfsemi minna hér

Fram kemur í skýrslu starfshópsins að umfang fjárfestingarbankastarfsemi íslenskra banka sé minna nú en áður. Starfsemin sé enn fremur ekki stór hluti af heildarstarfsemi bankanna. Samkvæmt þeirri nálgun sem starfshópurinn beitir var umfangið að meðaltali um 5% af heildareignum bankanna í fyrra. Þegar litið er til heildartekna bankanna var hlutfallið aðeins hærra, um 13%, sem telst þó verulega lágt.

Starfshópurinn bendir meðal annars á að ekkert hinna Norðurland­anna hafi sett lög um aðskilnað viðskiptabanka- og fjárfestingar­banka­starfsemi eða reglur sem miða að kerfisbreytingum á starfsumhverfi fjármálafyrirtækja, þrátt fyrir umtalsvert meiri fjárfestingarbankastarfsemi, að tiltölu, heldur en hér á landi.


Tengdar fréttir

Segir formlegan aðskilnað banka óþarfan

Jón Daníelsson hagfræðingur telur hugmyndir um að skilja að starfsemi viðskiptabanka og fjárfestingarbanka ekki nógu vel ígrundaðar. Aðskilnaður myndi aðeins auka kostnað við bankaþjónustu. Ávinningurinn sé óljós.






Fleiri fréttir

Sjá meira


×