Brexit, ESB og Ísland

Tvíeykið Bannon/Trump hefur sagt, að þeir vilji veikja ESB og helst koma því á kné. Í þeirra augum var og er hnattvæðingin forsending, sem kveða þurfi niður. Framtíðarsýn þeirra á NATO hefur verið keimlík. Með því telja þeir sig geta endurvakið BNA sem einsleitt forysturíki, ekki bara á Vesturlöndum heldur um heim allan. Þeir telja að BNA séu sterkari án bandamanna. Það er skoðun sem taka verður mark á. Ef þeir framfylgja henni, munu verða miklar breytingar á áhrifa- og valdastöðu ríkja á næstu árum.

Fyrir okkur Íslendinga er óvissan ekkert fagnaðarefni, hvorki viðskiptalega né hvað öryggi landsins varðar. Velgengni okkar og uggleysi, hefur og mun áfram, hvíla á nánu samstarfi við norrænar og vestrænar vina- og lýðræðisþjóðir. Því nánari og samtvinnaðri sem félagsskapur þeirra er, þeim mun betra fyrir okkur, að því tilskyldu að við tökum þátt í því líka. Sérhver einangrun leiðir til stöðnunar á einstaka eða mörgum sviðum. Sundrung og pólitísk spenna milli þjóða í álfunni er þekkt ólyfjan sem of oft hefur leitt til opinna átaka. Það er okkur síst til framdráttar. Öll sundrung veikir auðlegð þjóða, einnig okkar. Við þurfum samfellu, traust og samstarf.

Er Brexit tækifæri?

Mér brá því óneitanlega þegar ég heyrði bæði Lilju, fv. utanríkisráðherra, og Guðlaug Þór, þann núverandi, segja að Brexit-ákvörðunin fæli í sér fjölmörg tækifæri fyrir Ísland. Sem sagt góð tíðindi. Vonandi var þetta bara innantóm taltugga, gerð til að þóknast harðbalanum í eigin flokkum. Raunskoðun gefur allt aðra niðurstöðu. Eftir útgönguna mun það taka Breta mörg ár að semja um nýja viðskiptasamninga við nánast alla heimsbyggðina. Sjálfir munu þeir þurfa að breyta yfir 20.000 lögum og reglugerðum í aðdraganda og í eftirmála útgöngunnar.

Halda hinir galvösku utanríkisráðherrar að Ísland verði fyrst í röðinni, þegar kemur að því að semja um nýjan viðskiptasamning? Hvað gerist eftir að Bretar eru gengnir út og enginn nýr viðskiptasamningur við þá er í gildi? Bara vinna við einn fríverslunarsamning með nýjum stöðlum og regluverki tekur langan tíma. Brexit gengur ekki út á það að auðvelda innflutning, heldur öfugt. Nei, útganga Breta úr sameiginlega markaðnum eru slæmar fréttir fyrir okkur, hvernig sem á það er litið. Þröngsýn og þvermóðskuleg andúð á ESB er ekki það sem við þurfum á að halda nú.

Álfa deilandi smáríkja?

Hér heyrast sjónarmið svipuð þeirra Bannons/Trumps. Sterkir kjarnar bæði innan Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks, en einnig í VG, vilja sjá ESB leysast upp í þjóðríki gömlu Evrópu, þar sem hver og einn otar þeim tota sem hann megnar. Í þess konar heimi verða þeir sterkustu ofan á. Bæði NATO og ESB eru tilorðin undir keimlíkum sólarmerkjum; til að halda Þjóðverjum niðri en Rússum úti. ESB átti að tryggja litlu þjóðunum sanngjarna viðskiptahætti og þátttöku í framþróun álfunnar, en hernaðarlegu öryggi frá NATO. Þess vegna þyrptust nýfrjálsu austur-evrópsku þjóðirnar allar beint í faðmlag ESB og NATO. Sú ákvörðun þeirra að ganga í ESB hefur fært þeim ómæld tækifæri, fjárhagslega aðstoð og nýjar vandaðar lagasetningar á fjölmörgum sviðum.

ESB er nefnilega ekki bara samstarf um sameiginlegan evrópskan innri markað. Þetta snýst um samstöðu og sameiginlega lausn á málum sem snerta mörg þjóðríki. Við höfum t.d. fengið frá Brussel mörg vönduð lög s.s. á sviði neytendamála, vinnuverndarmála, félagsmála og umhverfismála. Því miður verður að viðurkennast, að flest þau lög sem koma frá Alþingi eru hvorki eins vönduð né eins vel unnin.

Meginstraumar eða sérleiðir?

Þeim atvinnugreinum, sem standa utan áhrifasviðs sameiginlega markaðsins, hefur hnignað, í besta falli staðið í stað. Það á t.d. bæði við um byggingarstarfsemi og landbúnað. Sjálfstæð íslensk lög og reglugerðir um byggingamál gera byggingar hér mun dýrari, en ef við tækjum upp byggingareglugerðir frá Norðurlöndum. Af hverju þurfum við sjálfstætt lyfjaeftirlit? Hér ættu að fást sömu lyf og t.d. í Danmörku.

Við erum að loka okkur frá meginstraumum í nafni sjálfstæðis og fullveldis, hugtök sem þjóðin þarf að endurmeta í gjörbreyttum heimi. Uppskrúfuð fullveldisímynd og sérhagsmunir hindra okkur í að þroska samfélag okkar og auðvelda þeim lífsbaráttuna sem á brattann þurfa að sækja. Þótt umsókn um aðild að ESB sé ekki forgangsmál í svipinn, þá er það okkur mikið hagsmunamál að halda sem bestu sambandi við ESB. Það er váleg blekking að þykjast vera stórveldi sem geti gengið á milli ávaxtagarða þjóðanna og valið þaðan það ljúffengasta, ekki síst þegar slík óskhyggja kemur frá fólki, sem situr eða hefur setið í stóli utanríkisráðherra.

 

Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.