Innlent

Kjararáð ekki eina lausn þingmanna

Jóhann Óli Eiðsson skrifar
Ýmsar leiðir eru mögulegar við útfærslu á því hvernig laun æðstu embættismanna ríkisins skuli ákvörðuð. Þetta kemur fram í máli lagaprófessors við Háskólann í Reykjavík og dósents við Háskóla Íslands í sömu grein.

Kjararáð hækkaði þingfararkaup, laun ráðherra og forseta Íslands þann 29. október síðastliðinn. Mörgum hefur þótt hækkunin rífleg en þingfararkaupið hækkaði til að mynda um rúmar 350 þúsund krónur. Ýmsir þingmenn hafa viðrað þá skoðun sína að þeir vilji grípa inn í hækkunina en samfara því að endurskoða kerfið.

„Það væri mögulegt að skerpa betur á því til hvers kjararáð á að horfa við ákvarðanir sínar,“ segir Ragnhildur Helgadóttir, prófessor og forseti lagadeildar Háskólans í Reykjavík. „Ef fólk vill halda þessu kerfi þá væru minnstu breytingarnar sem svöruðu því sem verið að gagnrýna núna, að kveða skýrar á um til hvers skal litið og ef til vill láta taka ákvarðanir oftar.“?

Kjaradómi, fyrirrennara kjara­ráðs, var komið á fót árið 1962. Í upphafi var hann lögmæltur gerðardómur sem komst að niðurstöðu í kjaradeilum opinberra starfsmanna við ríkið. Með lagabreytingu frá árinu 1992 var hann færður í þá mynd sem við þekkjum í dag, að vera sjálfstæð stjórnsýslunefnd með úrskurðarvald í þessum málum.

Það hefur hins vegar ekki alltaf verið svo að kjararáð, eða Kjaradómur, ákveði laun æðstu embættismanna. Í upphafi heyrðu aðeins hæstaréttardómarar og ráðherrar undir dóminn. Smám saman fjölgaði í þeim hópi. Þingfararkaupið var til að mynda ekki fært undir dóminn fyrr en árið 1980.

Trausti Fannar Valsson dósent við lagadeild Háskóla Íslands.
Sé litið til nágrannalanda okkar þá er þingfararkaupið í Noregi og Danmörku lögbundið og í Danmörku er bundið í stjórnarskrá að þingmanni sé skylt að taka við kaupinu. Í Svíþjóð og Finnlandi ákvarða óháðar nefndir laun þingmanna.

„Það er spurning hvort óháð nefnd eigi að ákveða laun þingmanna eða þeir sjálfir,“ segir Trausti Fannar Valsson, dósent við lagadeild Háskóla Íslands. Hann bendir á að sveitarstjórnir þurfi sjálfar að ákveða laun sín og bregði margar á það ráð að binda þau við þingfararkaup. „Hví ættu þingmenn ekki að geta tekið ákvörðun um laun sín með almennum lögum líkt og um önnur mikilvæg málefni í samfélaginu?“

Allur háttur er á því hvernig laun dómara eru ákveðin. Í Noregi eru laun hæstaréttardómara ákveðin árlega af þinginu og laun héraðsdómara af ráðherra. Sé litið til héraðsdóms í máli Guðjóns St. Marteinssonar gegn ríkinu er óvíst hvort það standist stjórnarskrá að þingmenn hlutist til um laun dómara.

Frá fundi kjararáðs í desember 2008. Skömmu síðar samþykkti Alþingi lög sem fólu ráðinu að lækka laun þingmanna og ráðherra um fimm til fimmtán prósent. Aðrir, sem undir ráðið heyrðu, skyldu einnig lækkaðir í launum.Vísir/GVA

Tengdar fréttir

Kjararáðsraunir

Nú er rætt um að breyta því hvernig laun þingmanna, ráðherra og forseta lýðveldisins eru ákvörðuð. Þessi umræða kemur í kjölfar úrskurðar kjararáðs frá 29. október síðastliðnum sem fól í sér 30 til 45% hækkun á launum þessara aðila.

Forsetinn segist ekki þurfa óumbeðna launahækkun

Bjarni Benediktsson segist hafa fullan skilning á að fólki þyki úrskurður kjararáðs vera úr öllum takti við það sem hefur verið að gerast í kjaramálum í landinu á undanförnum misserum




Fleiri fréttir

Sjá meira


×