Innlent

Fá ekki að vera foreldrar drengs sem alinn var af staðgöngumóður

Jóhann Óli Eiðsson skrifar
Héraðsdómari staðfesti synjanir Þjóðskrár og innanríkisráðuneytisins.
Héraðsdómari staðfesti synjanir Þjóðskrár og innanríkisráðuneytisins. vísir/pjetur
Tvær konur, sem eignuðust barn með aðstoð erlendrar staðgöngumóður, verða ekki skráðar sem foreldrar barnsins í Þjóðskrá. Þetta var niðurstaða Héraðsdóms Reykjavíkur í dag.

Málsatvik eru þau að konurnar, sem þá voru í hjúskap, leituðu til stofnunar í Kaliforníuríki í Bandaríkjunum sem hafði milligöngu um að finna staðgöngumóður fyrir þær. Undirrituðu þær samning þess efnis. Staðgöngumóðirin gekkst undir tæknifrjóvgun en til verksins var brúkað sæði og egg úr nafnlausum gjöfum.

Í dómsúrskurði yfirréttar Riverside-sýslu í Kaliforníu frá því í janúar 2013 var samkomulag aðila, hjónanna og staðgöngumóðurinnar, þess efnis að þær yrðu foreldrar barnsins. Öll lagaleg réttindi og skyldur staðgöngumóðurinnar féllu niður með úrskurðinum.

Drengurinn fæddist í febrúar 2013 og dvaldi í Bandaríkjunum, ásamt mæðrum sínum, í þrjár vikur meðan þess var beðið að hann fengi bandarískt vegabréf. Þegar hann hafði öðlast það flaug fjölskyldan heim til Íslands.

Konurnar skráðar sem fósturforeldrar

Eftir heimkomu til Íslands sendu foreldrarnir Þjóðskrá beiðni um skráningu barnsins. Í kjölfarið óskaði Þjóðskrá eftir gögnum þess efnis að önnur kvennanna hefði alið barnið en þær lögðu þá fram áðurgreindan dómsúrskurð. Beiðni um skráningu barnsins var hafnað af Þjóðskrá en sú niðurstaða var kærð til innanríkisráðuneytisins.

Í úrskurði ráðuneytisins segir meðal annars að óumdeilt sé að drengurinn hafi fæðst í Bandaríkjunum og að bandarísk kona hafi alið hann. Því sé ljóst að samkvæmt íslenskum rétti telst sú kona vera móðir drengsins. Engin gögn hafi verið lögð fram sem benda til þess að kynfaðir þess sé íslenskur ríkisborgari. Á þessum grundvelli var því hafnað að veita barninu ríkisborgararétt.

Sökum þeirra atvika sem hér hafa verið rakin þótti mál drengsins óljós. Honum var skipaður lögráðamaður en gerður var fósturforeldrasamningur við konurnar tvær. Þegar þær skildu, í maí á síðasta ári, skiptu þá umgengni við drenginn jafnt. Áður en þær skildu höfðu þær hafið ættleiðingarferli en umsóknin féll niður við skilnaðinn. Í dómnum segir „má ætla að ættleiðingarleyfi hefði fengist ef stefnendur hefðu ekki slitið samvistum.“

Viðurkenning á foreldratengslum eykur líkur á fleiri tilvikum

Ákvörðun Þjóðskrár, sem kærð var, fól í sér synjun á að skrá drenginn í þjóðskrá sem íslenskan ríkisborgara en honum var veittur ríkisborgararéttur með lögum undir lok síðasta árs. „Því vaknar sú spurning hvaða lögvörðu hagsmuni stefnendur kunni að hafa af því að fá niðurstöðu stefndu [Þjóðskrár og íslenska ríkisins] fellda úr gildi,” segir í niðurstöðu dómsins.

Í dómnum segir enn fremur að synjunin hafi verið reist á þeim rökum að hvorug kvennanna gæti talist foreldri barnsins í skilningi íslenskra laga. Í barnalögum er kveðið á um að kona sem elur barn, sem getið er með tæknifrjóvgun, teljist ávallt móðir þess og að kona, sem samþykkt hefur tæknifrjóvgun á eiginkonu sinni, sé foreldri barnsins. Þar sem hvorug kvennanna getur talist líffræðilegt foreldri drengsins var synjunin staðfest að því leyti.

Konurnar byggðu málatilbúnað sinn meðal annars á því að á bandarískum skjölum séu þær skráðar foreldrar barnsins. Í dómnum segir að ekki sé í íslenskum lögum vikið með beinum hætti að því hvaða réttaráhrif erlendar úrlausnir í tengslum við staðgöngumæðrun skuli hafa hér á landi.

„Hins vegar gildir hér á landi afdráttarlaust bann við staðgöngumæðrun. […] Foreldratengslum sem er komið á erlendis með háttsemi sem er bönnuð hér á landi að viðlagðri refsingu gengur […] í berhögg við grunnreglur íslensks réttar. Með því að viðurkenna slík foreldratengsl, þó að til þeirra sé stofnað á löglegan hátt erlendis, er opnað á möguleika þeirra sem hér eru búsettir til að sniðganga framangreint bann.” Af þeim sökum var áðurgreindri málsástæðu hafnað.

Dóm héraðsdóms í heild sinni má lesa hér.


Tengdar fréttir




Fleiri fréttir

Sjá meira


×