Neytendur og fjármálalæsi Daði Ólafsson skrifar 13. mars 2015 10:26 Á hverjum degi tekur þú ákvarðanir sem hafa áhrif á fjárhag þinn, heimilið, fyrirtæki og samfélagið allt. Á alþjóðlegri fjármálalæsisviku sem nú stendur yfir hefur meðal annars verið fjallað um mikilvægi þess að neytendur hafi rétt tæki og tól til þess að skilja eigin fjármál og til þess að geta tekið skynsamar og meðvitaðar ákvarðanir í fjármálum. Ýmsar bráðsnjallar lausnir eru nú í boði sem auðvelda neytendum skipulag og yfirsýn yfir fjármálin. Þá ber að fagna vitundarvakningu nýrrar kynslóðar um mikilvægi fjármálalæsis. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það fyrst og fremst gagnsæi og réttar upplýsingar sem eru forsenda þess að neytendur geti tekið virkan þátt á hinum frjálsa markaði. Þar kemur Neytendastofa til sögunnar. Hlutverk Neytendastofu er meðal annars að stuðla að bættri verðvitund meðal almennings og að tryggja að neytendur hafi eins réttar upplýsingar og nokkur kostur er á. Á fjármálalæsisviku er ekki úr vegi að nefna tvö verkfæri sem Neytendastofu er annt um að neytendur þekki og skilji. Þetta eru verðupplýsingar og árleg hlutfallstala kostnaðar.Neytendavernd er systir samkeppninnar Tilgangurinn með því að setja reglur og hafa eftirlit með verðmerkingum er að tryggja að neytendur fái réttar verðupplýsingar á skýran og skiljanlegan hátt án mikillar fyrirhafnar eða tilkostnaðar. Til dæmis er lögskylt að gefa upp rétt einingaverð (kr./kg.) en það er eina leiðin til að gera áreiðanlegan verðsamanburð þegar um er að ræða tegundarákveðnar vörur. Neytandinn á að geta kynnt sér og metið verð og gæði vara og þjónustu á markaðnum hvort sem hann stendur út í búð eða vafrar í netverslun. Réttar verðupplýsingar auka verðvitund og gera neytandanum kleift að velja hjá hverjum hann verslar. Þannig er stuðlað að virkri verðsamkeppni og hagkvæmari nýtingu framleiðsluþátta samfélagsins. Stundum gleymist að það er neytandinn sem er í bílstjórasætinu og vald hans er mikið. Meira þarf þó til en góðan bíl og góða vegi. Það þarf góða ökumenn. Það þarf fjármálalæsa neytendur til þess að taka skynsamlegar ákvarðanir.Árleg hlutfallstala kostnaðar? Árið 2013 tóku gildi ný lög um neytendalán sem Neytendastofa hefur eftirlit með. Í lögunum er rík skylda lögð á fjármálafyrirtæki til að leggja fram ítarlegar og skýrar upplýsingar um vexti, kostnað og skilyrði fyrir láni. Þegar þú tekur lán þá þarf lánveitandi nú að reikna og leggja fram svokallaða árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar nýtist neytendum til þess að bera saman mismunandi lánstilboð því hún tekur saman allan kostnað og vexti sem fylgja lánstilboði og setur fram í einni prósentutölu. Það er hlutverk fjármálafyrirtækja að reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar gefur þér öflugt tæki og sterka vísbendingu um það hversu hagstætt lánstilboðið er sem þú hefur í höndunum. Þessu má líkja við kílóverð. Flestir hafa borið saman kílóverð á nautahakki í matvöruverslun - árleg hlutfallstala kostnaðar er „kílóverð“ lánstilboðs. Neytendastofa tryggir að þú fáir réttar upplýsingar. Það er þitt hlutverk sem neytandi að nýta upplýsingarnar vel, þér, samkeppninni og samfélaginu til hagsbóta. Greinin birtist í tilefni alþjóðlegrar fjármálalæsisviku dagana 9.-17. mars. Höfundur er sérfræðingur hjá Neytendastofu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Sjá meira
Á hverjum degi tekur þú ákvarðanir sem hafa áhrif á fjárhag þinn, heimilið, fyrirtæki og samfélagið allt. Á alþjóðlegri fjármálalæsisviku sem nú stendur yfir hefur meðal annars verið fjallað um mikilvægi þess að neytendur hafi rétt tæki og tól til þess að skilja eigin fjármál og til þess að geta tekið skynsamar og meðvitaðar ákvarðanir í fjármálum. Ýmsar bráðsnjallar lausnir eru nú í boði sem auðvelda neytendum skipulag og yfirsýn yfir fjármálin. Þá ber að fagna vitundarvakningu nýrrar kynslóðar um mikilvægi fjármálalæsis. Þegar öllu er á botninn hvolft þá er það fyrst og fremst gagnsæi og réttar upplýsingar sem eru forsenda þess að neytendur geti tekið virkan þátt á hinum frjálsa markaði. Þar kemur Neytendastofa til sögunnar. Hlutverk Neytendastofu er meðal annars að stuðla að bættri verðvitund meðal almennings og að tryggja að neytendur hafi eins réttar upplýsingar og nokkur kostur er á. Á fjármálalæsisviku er ekki úr vegi að nefna tvö verkfæri sem Neytendastofu er annt um að neytendur þekki og skilji. Þetta eru verðupplýsingar og árleg hlutfallstala kostnaðar.Neytendavernd er systir samkeppninnar Tilgangurinn með því að setja reglur og hafa eftirlit með verðmerkingum er að tryggja að neytendur fái réttar verðupplýsingar á skýran og skiljanlegan hátt án mikillar fyrirhafnar eða tilkostnaðar. Til dæmis er lögskylt að gefa upp rétt einingaverð (kr./kg.) en það er eina leiðin til að gera áreiðanlegan verðsamanburð þegar um er að ræða tegundarákveðnar vörur. Neytandinn á að geta kynnt sér og metið verð og gæði vara og þjónustu á markaðnum hvort sem hann stendur út í búð eða vafrar í netverslun. Réttar verðupplýsingar auka verðvitund og gera neytandanum kleift að velja hjá hverjum hann verslar. Þannig er stuðlað að virkri verðsamkeppni og hagkvæmari nýtingu framleiðsluþátta samfélagsins. Stundum gleymist að það er neytandinn sem er í bílstjórasætinu og vald hans er mikið. Meira þarf þó til en góðan bíl og góða vegi. Það þarf góða ökumenn. Það þarf fjármálalæsa neytendur til þess að taka skynsamlegar ákvarðanir.Árleg hlutfallstala kostnaðar? Árið 2013 tóku gildi ný lög um neytendalán sem Neytendastofa hefur eftirlit með. Í lögunum er rík skylda lögð á fjármálafyrirtæki til að leggja fram ítarlegar og skýrar upplýsingar um vexti, kostnað og skilyrði fyrir láni. Þegar þú tekur lán þá þarf lánveitandi nú að reikna og leggja fram svokallaða árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar nýtist neytendum til þess að bera saman mismunandi lánstilboð því hún tekur saman allan kostnað og vexti sem fylgja lánstilboði og setur fram í einni prósentutölu. Það er hlutverk fjármálafyrirtækja að reikna út árlega hlutfallstölu kostnaðar. Árleg hlutfallstala kostnaðar gefur þér öflugt tæki og sterka vísbendingu um það hversu hagstætt lánstilboðið er sem þú hefur í höndunum. Þessu má líkja við kílóverð. Flestir hafa borið saman kílóverð á nautahakki í matvöruverslun - árleg hlutfallstala kostnaðar er „kílóverð“ lánstilboðs. Neytendastofa tryggir að þú fáir réttar upplýsingar. Það er þitt hlutverk sem neytandi að nýta upplýsingarnar vel, þér, samkeppninni og samfélaginu til hagsbóta. Greinin birtist í tilefni alþjóðlegrar fjármálalæsisviku dagana 9.-17. mars. Höfundur er sérfræðingur hjá Neytendastofu.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun