Áhrif á lífríki ráðast af lengd eldgossins Svavar Hávarðsson skrifar 20. nóvember 2014 07:00 Engin merki eru um að eldgosinu ljúki á næstunni og mengun frá því er stöðug og mikil. Mynd/Morten S. Riishuus Áhrif brennisteinsmengunar frá eldgosinu í Holuhrauni á vatnalíf og fisk ráðast fyrst og síðast af því hversu lengi gosið mun standa. Aðkallandi er að hefja undirbúning að mælingum í ám og vötnum vegna mengunarinnar. Guðni Guðbergsson, sérfræðingur hjá Veiðimálastofnun, segir það aðkallandi spurningu hvort gríðarlegt magn brennisteinstvíildis (SO2), sem kemur frá eldstöðinni í Holuhrauni, kunni að hafa áhrif á lífríki ef heldur fram sem horfir. Guðni segir að lengd gossins sé lykilspurningin. „Þetta er ekki einfalt og mörg ef. Stóra efið er hversu lengi kemur þessi eldur til með að standa og hversu mikið losnar og fellur á landi,“ segir Guðni en útskýrir að líklega þurfi nokkuð til að breytingar verði sem ógna lífríki. „Í Skandinavíu, þar sem mengunin kom frá iðjuverum, var raunin sú að súrt regn hlóðst upp í snjó og útslag kom í leysingum, þ.e. sýrustig vatns lækkaði. Það gat verið banvænt sumum tegundum á þeim tíma sem leysingar stóðu en ástand utan þess almennt undir hættumörkum,“ segir Guðni. Mikið hefur dregið úr þeirri mengun með minni notkun kola og með auknum kröfum um notkun minna mengandi orkugjafa. Enn finnast áhrif súrnunar í ám og vötnum t.d. í suðurhluta Skandinavíu og á austurströnd Kanada. Guðni telur mikilvægt að fara að huga frekar að mælingum í ám og vötnum ekki síst því sem viðkemur skipulagningu og fjármögnun slíkra mælinga, og fylgjast þurfi sérstaklega með vatni í leysingum og í snjó, en það er til marks um hversu alvarlegum augum þessi mengun er litin, að Veðurstofa Íslands hefur þegar hafið mælingar á sýrustigi í úrkomu á nokkrum stöðum. Veiðimálastofnun hefur fyrr í vetur bent á að í eldgosum hér á landi hefur vatnalíf skaðast af efnum frá gosösku sem losnar með úrkomu og fer í vötn. Talsverður skaði varð vegna þessa í eldgosinu í Eyjafjallajökli og svo í Grímsvatnagosinu síðasta. Þá eru þekkt dæmi um dauða fiska vegna efnamengunar í öskufalli frá Heklu, t.d. á húnvetnsku heiðunum bæði árið 1970 og 1980.Brennisteinssýran er áhyggjuefnið Þegar brennisteinn kemur í vatn myndast brennisteinssýra sem hefur áhrif á sýrustig þess. Sýrustig er mælt sem pH-gildi þar sem 7 er hlutlaust, undir 7 súrt og yfir 7 basískt. - Íslenskt vatn er yfirleitt basískt, með hátt pH gildi, og þarf því meira til að slíkt vatn verði súrt. Vatn á jarðfræðilega yngri hluta landsins, það er gosbeltinu, er yfirleitt basískara og þolir því meiri sýru. - Lágt sýrustig getur valdið því að ákveðnum tegundum lífvera í ferskvatni fækkar eða að þær hverfi. Fall í sýrustigi veldur auknum leysanleika á áljónum (Al) en leysanleiki áls er minnstur við pH 7 en eykst í báðar áttir. Ál getur síðan haft áhrif á og skemmt tálkn í fiskum og valdið auknum afföllum og dauða þeirra. Gönguseiði laxa eru viðkvæm fyrir slíku þegar þau ganga til sjávar þar sem tálkn gegna veigamiklu hlutverki við að viðhalda seltuvægi. Mest lesið Ísraelar gera árás á Íran Erlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Innlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Erlent Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Innlent Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Erlent Katrín á toppnum um allt land Innlent Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Erlent Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Erlent Fleiri fréttir Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Landris stöðugt og hraunbreiðan sex ferkílómetrar Katrín á toppnum um allt land Opna miðstöð fyrir palestínsk börn Íslenska landslagið ómetanlegt fyrir manninn með loftnet í höfuðkúpunni Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Greiðir 2000 krónur á dag í vexti á meðan beðið er eftir Þórkötlu Myndskeið úr Hamraborg og maður sem heyrir liti með loftneti Kíghósti hefur náð útbreiðslu á höfuðborgarsvæðinu Myndband af þjófunum í Hamraborg í fréttum Stöðvar 2 Bein útsending: Hvernig er best að reka heilbrigðisþjónustu? Helga gert að rannsaka slysasleppingarnar Kjarnorkuknúinn kafbátur í stuttri heimsókn Halda andlitinu í skólanum en hrynja niður heima „Sérlega sérstakur“ hellir í Mývatnssveit áfram lokaður Læknir langþreyttur á skriffinnsku: „Mér líður oft eins og Indriða í Fóstbræðrum“ Rúmlega sjö hundruð Grindvíkingar vilja selja Forsetaframbjóðendur í Pallborðinu klukkan 13 á morgun Fylgi forsetaframbjóðenda, mótmæli Grindvíkinga og einhverfa barna Liður í uppbyggingunni að fólk geti sest niður og unnið úr áfallinu Cyrus og Herkúles fá já en Bergman bannaður Dæmdur fyrir árásina í Úlfarsárdal Katrín leiðir og hefur tölfræðilega marktækt forskot á Baldur „Ef stelpur byrja ungar á blæðingum er það fyrsta flaggið“ Tvö flutt á slysadeild eftir bílveltu Jón Jónsson kemur nýr inn í stjórn Boða til fundar til að ræða framtíð MÍR eftir dómsmál Fjölgun ofbeldisbrota gegn lögreglu og öðrum opinberum starfsmönnum Sjá meira
Áhrif brennisteinsmengunar frá eldgosinu í Holuhrauni á vatnalíf og fisk ráðast fyrst og síðast af því hversu lengi gosið mun standa. Aðkallandi er að hefja undirbúning að mælingum í ám og vötnum vegna mengunarinnar. Guðni Guðbergsson, sérfræðingur hjá Veiðimálastofnun, segir það aðkallandi spurningu hvort gríðarlegt magn brennisteinstvíildis (SO2), sem kemur frá eldstöðinni í Holuhrauni, kunni að hafa áhrif á lífríki ef heldur fram sem horfir. Guðni segir að lengd gossins sé lykilspurningin. „Þetta er ekki einfalt og mörg ef. Stóra efið er hversu lengi kemur þessi eldur til með að standa og hversu mikið losnar og fellur á landi,“ segir Guðni en útskýrir að líklega þurfi nokkuð til að breytingar verði sem ógna lífríki. „Í Skandinavíu, þar sem mengunin kom frá iðjuverum, var raunin sú að súrt regn hlóðst upp í snjó og útslag kom í leysingum, þ.e. sýrustig vatns lækkaði. Það gat verið banvænt sumum tegundum á þeim tíma sem leysingar stóðu en ástand utan þess almennt undir hættumörkum,“ segir Guðni. Mikið hefur dregið úr þeirri mengun með minni notkun kola og með auknum kröfum um notkun minna mengandi orkugjafa. Enn finnast áhrif súrnunar í ám og vötnum t.d. í suðurhluta Skandinavíu og á austurströnd Kanada. Guðni telur mikilvægt að fara að huga frekar að mælingum í ám og vötnum ekki síst því sem viðkemur skipulagningu og fjármögnun slíkra mælinga, og fylgjast þurfi sérstaklega með vatni í leysingum og í snjó, en það er til marks um hversu alvarlegum augum þessi mengun er litin, að Veðurstofa Íslands hefur þegar hafið mælingar á sýrustigi í úrkomu á nokkrum stöðum. Veiðimálastofnun hefur fyrr í vetur bent á að í eldgosum hér á landi hefur vatnalíf skaðast af efnum frá gosösku sem losnar með úrkomu og fer í vötn. Talsverður skaði varð vegna þessa í eldgosinu í Eyjafjallajökli og svo í Grímsvatnagosinu síðasta. Þá eru þekkt dæmi um dauða fiska vegna efnamengunar í öskufalli frá Heklu, t.d. á húnvetnsku heiðunum bæði árið 1970 og 1980.Brennisteinssýran er áhyggjuefnið Þegar brennisteinn kemur í vatn myndast brennisteinssýra sem hefur áhrif á sýrustig þess. Sýrustig er mælt sem pH-gildi þar sem 7 er hlutlaust, undir 7 súrt og yfir 7 basískt. - Íslenskt vatn er yfirleitt basískt, með hátt pH gildi, og þarf því meira til að slíkt vatn verði súrt. Vatn á jarðfræðilega yngri hluta landsins, það er gosbeltinu, er yfirleitt basískara og þolir því meiri sýru. - Lágt sýrustig getur valdið því að ákveðnum tegundum lífvera í ferskvatni fækkar eða að þær hverfi. Fall í sýrustigi veldur auknum leysanleika á áljónum (Al) en leysanleiki áls er minnstur við pH 7 en eykst í báðar áttir. Ál getur síðan haft áhrif á og skemmt tálkn í fiskum og valdið auknum afföllum og dauða þeirra. Gönguseiði laxa eru viðkvæm fyrir slíku þegar þau ganga til sjávar þar sem tálkn gegna veigamiklu hlutverki við að viðhalda seltuvægi.
Mest lesið Ísraelar gera árás á Íran Erlent Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Innlent Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Innlent Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Innlent Kennedy-fjölskyldan lýsir yfir stuðningi við Biden Erlent Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Innlent Bandaríkin stöðvuðu fulla aðild Palestínumanna að SÞ Erlent Katrín á toppnum um allt land Innlent Handtekinn í tengslum við áform um að ráða Selenskí af dögum Erlent Hrunið í gömlu kauphöllinni heldur áfram Erlent Fleiri fréttir Hættir með Matargjafir á Akureyri með sorg í hjarta Stjórnarmaður í RÚV segir opinber hlutafélög fé án hirðis Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Landris stöðugt og hraunbreiðan sex ferkílómetrar Katrín á toppnum um allt land Opna miðstöð fyrir palestínsk börn Íslenska landslagið ómetanlegt fyrir manninn með loftnet í höfuðkúpunni Myndband sýnir þjófana í Hamraborg hafa lítið fyrir hlutunum Greiðir 2000 krónur á dag í vexti á meðan beðið er eftir Þórkötlu Myndskeið úr Hamraborg og maður sem heyrir liti með loftneti Kíghósti hefur náð útbreiðslu á höfuðborgarsvæðinu Myndband af þjófunum í Hamraborg í fréttum Stöðvar 2 Bein útsending: Hvernig er best að reka heilbrigðisþjónustu? Helga gert að rannsaka slysasleppingarnar Kjarnorkuknúinn kafbátur í stuttri heimsókn Halda andlitinu í skólanum en hrynja niður heima „Sérlega sérstakur“ hellir í Mývatnssveit áfram lokaður Læknir langþreyttur á skriffinnsku: „Mér líður oft eins og Indriða í Fóstbræðrum“ Rúmlega sjö hundruð Grindvíkingar vilja selja Forsetaframbjóðendur í Pallborðinu klukkan 13 á morgun Fylgi forsetaframbjóðenda, mótmæli Grindvíkinga og einhverfa barna Liður í uppbyggingunni að fólk geti sest niður og unnið úr áfallinu Cyrus og Herkúles fá já en Bergman bannaður Dæmdur fyrir árásina í Úlfarsárdal Katrín leiðir og hefur tölfræðilega marktækt forskot á Baldur „Ef stelpur byrja ungar á blæðingum er það fyrsta flaggið“ Tvö flutt á slysadeild eftir bílveltu Jón Jónsson kemur nýr inn í stjórn Boða til fundar til að ræða framtíð MÍR eftir dómsmál Fjölgun ofbeldisbrota gegn lögreglu og öðrum opinberum starfsmönnum Sjá meira
Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Innlent
Þórkatla kom í veg fyrir áætlun fjölskyldunnar: „Þetta tekur allt saman svo fjandi langan tíma“ Innlent