Innlent

Brýrnar gætu sópast burt og Dettifoss sorfist niður

Kristján Már Unnarsson skrifar
Hrinan í Bárðarbungu er mjög öflug og full ástæða til að gera ráð fyrir eldgosi, að mati sérfræðings Veðurstofu Íslands. Viðvörun gagnvart alþjóðaflugi var í dag sett á næstefsta stig. Jöklafræðingur segir að gera verði ráð fyrir að jökulhlaup verði það stórt að það sópi burt öllum brúm yfir Jökulsá á Fjöllum og breyti Dettifossi.

For an English version of news on the volcano in Bardarbunga, click here.

Jökulsárbrú á hringveginum við Grímsstaði á Fjöllum.Stöð 2/Sigurjón Ólason.
Þeir sem flogið hafa yfir Bárðarbungu síðustu sólarhringa hafa engar breytingar séð á yfirborði eldstöðvarinnar, þar virðist allt með kyrrum kjörum, og hvergi að sjá nýja sigdæld. Þeir sem sitja yfir jarðskjálftamælunum á Veðurstofunni sjá hins vegar að þar undir niðri hristist allt og nötrar. Kvika er að færast út frá Bárðarbungu, til norðausturs. 

Ekki sjást þó merki þess að kvikan sé á leið til yfirborðs. Kristín Jónsdóttir jarðskjálftafræðingur, fagstjóri jarðvár á Veðurstofu, segir að kvikan sé ennþá á nokkurra kílómetra dýpi, líklega á þriggja til sjö kílómetra dýpi. 

Veðurstofan var áður búin að setja Bárðarbungu á gulan lit gagnvart alþjóðaflugi en í hádeginu var viðbúnaðarstigið hækkað upp í appelsínugulan lit. Þetta virðist þó ekki hafa fælt þotuumferðina frá Vatnajökli, miðað við staðsetningu flugvéla á ratsjármynd um miðjan dag. Litakóðarnir eru fimm en sá rauði er gefinn út þegar eldgos er yfirvofandi eða hafið. 

Skjálfti sem varð síðastliðna nótt upp á fjögur stig vakti sérstakan ugg. 

„Þetta er mjög öflug hrina. Skjálftinn sem mældist þarna í nótt er sá stærsti síðan það gaus þarna 1996 í Gjálp. Við höfum bara fulla ástæðu til að gera ráð fyrir að þarna komi eldgos," sagði Kristín Jónsdóttir. 

Innanlands er mesta hættan talin stafa af hugsanlegu hamfaraflóði. En hvar kæmi það niður? 

Helgi Björnsson, helsti jöklasérfræðingur landsins, segir að gos í Bárðarbungu geti skilað hlaupi einkum í fjóra farvegi; til suðurs um Grímsvötn og Skeiðarársand, til suðvesturs í Köldukvísl og Þórisvatn, norður í Skjálfandafljót en einkum þó í norðaustur til Jökulsár á Fjöllum, sem nú þykir líklegusta hlaupleiðin, miðað við nýjustu staðsetningu jarðskjálfta.

Helgi Björnsson jöklafræðingur.Stöð 2/Friðrik Þór Halldórsson.
Helgi segir að ef gos kæmi upp þar sem skjálftarnir eru núna, en þar er jökullinn um 600 metra þykkur, myndi vatnið renna til Jökulsár á Fjöllum. „Það getur orðið fimm þúsund teningsmetrar á sekúndu sem er náttúrlega firnamikið." Hann telur að hlaupið gæti orðið álíka stórt og það sem tók af brýrnar á Skeiðarársandi fyrir átján árum. 

Yfir Jökulsá á Fjöllum eru þrjár brýr, þar á meðal á hringveginum við Grímsstaði. Helgi kveðst reikna með að þær gætu allar farið. „Ég á alveg eins von á því að þær séu ekki hannaðar fyrir svona ofsalegt rennsli," segir Helgi. 

Ekki aðeins brýrnar þrjár yrðu í hættu því Jökulsá myndi flæða yfir bakka sína á stóru svæði, ógna byggð í Öxarfirði, og sjálfur Dettifoss myndu hugsanlega ekki standast áhlaupið.

Ferðamenn við Dettifoss.Fréttablaðið/Vilhelm
„Það myndi væntanlega sjá verulega á Dettifossi við það að fá svona vatnsgusu niður. Við þekkjum það að hann breytist stöðugt, bara við það rennsli sem nú er. Við sjáum að hann er að grafa sig hærra og hærra upp farveginn, eða fossbrúnin. Að fá slíkt flóð myndi flýta mjög fyrir því. Það myndi sjá verulega á honum." 

Það gæfist hins vegar góður tími til að vara fólk við því flóðbylgjan kæmi ekki strax niður. „Það er nú væntalega hálfur sólarhringur. Það tekur það langan tíma, sem betur fer, þannig að það er nú hægt að bjarga ýmsu á hálfum sólarhringi eða einum degi," sagði Helgi Björnsson.


Tengdar fréttir

Stærsti skjálftinn til þessa

Jarðskjálfti upp á að minnsta kosti 3,8 stig varð í grennd við Kistufell í norð-vestanverðum Vatnajökli í nótt og er þetta sterkasti skjálftinn sem mælst hefur í hrinunni, sem hófst um helgina. Hann fannst meðal annars á Akureyri.

Líkist æ meir kvikuinnskoti sem ekki nái til yfirborðs

Atburðarásin í Bárðarbungu minnir mjög á Kröfluelda, segir Páll Einarsson prófessor, og telur þetta geta verið upphafið að margra ára ferli, en segir þó minnkandi líkur á að eldgos sé yfirvofandi.

Bárðarbunga gæti valdið hamförum við Dettifoss

Almannavarnir lýstu í dag yfir óvissustigi vegna jarðskjálftahrinu sem staðið hefur yfir í Bárðarbungu frá því í nótt. Kvika er talin vera á hreyfingu í eldstöðinni.




Fleiri fréttir

Sjá meira


×