Skoðun

Framhaldsskólanám á Íslandi er ekki gjaldfrítt

Anna María Gunnarsdóttir skrifar
Íslensk menntayfirvöld láta gjarnan að því liggja að framhaldsskólanám á Íslandi sé gjaldfrítt og nemendum að kostnaðarlausu. Svo er ekki. Í framhaldsskólalögum 2008 eru nokkur ákvæði um útgjöld nemenda.

Íslenskum framhaldsskólum er heimilt að innheimta skráningargjöld, efnisgjöld og gjöld fyrir hluta af kennslu utan hefðbundins skólatíma, svo sem fyrir fjarnám og dreifnám, nám í kvöldskóla, síðdegisnám og sumarnám. Við lagasetninguna 2008 voru bundnar vonir við að stíga ætti skref í þá átt að nám í framhaldsskólum yrði nemendum raunverulega að kostnaðarlausu og finna má í lögunum ýmsar vísbendingar þar um. Í lögunum segir að fjárlög hvers árs tilgreini upphæð til að mæta kostnaði nemenda vegna kaupa á námsgögnum en þessu ákvæði hefur enn ekki verið hrint í framkvæmd.

Réttur til styrkja

Framhaldsskólanemendur á Íslandi búa við mun meiri gjaldtöku en nemendur á hinum Norðurlöndunum. Líkt og á Íslandi er réttur til skólagöngu lögbundinn. Aðeins er mismunandi til hvaða aldurs sá réttur nær. Á Íslandi er hann til 18 ára, 20 ára í Svíþjóð, 19 ára í Danmörku og Noregi en til 17 ára í Finnlandi.

Á hinum Norðurlöndunum er skólaganga nemenda í framhaldsskólum gjaldfrjáls en í Finnlandi er framhaldsmenntun einungis ókeypis ef nemendur ljúka námi og ráðuneytið getur veitt skólum undanþágu til skólagjalda. Eins eiga nemendur í Svíþjóð, Danmörku og Noregi rétt á að fá námsefni bæði rafrænt og stafrænt án endurgjalds, þó með einhverjum takmörkunum í Finnlandi, þar sem framhaldsskólamenntun er einungis gjaldfrjáls ljúki nemendur námi.

Á öllum Norðurlöndum, að Íslandi undanskildu, eiga nemendur rétt á einhverjum námsstyrkjum. Námsstyrkirnir eru yfirleitt tekjutengdir og tengdir tekjum foreldra og heimilisaðstæðum allt til 20 ára aldurs nemenda.

Nemendur í Svíþjóð eldri en 17 ára fá sem svarar um 19.500 ISK á mánuði (1.050 SEK) í námsstyrki. Eins er því farið í Noregi, en þar fá nemendur eldri en 16 ára um 19.000-61.000 ISK í skólastyrki (930- 2.970 NOK) í skólastyrki. Í Danmörku fá nemendur eldri en 18 ára sem svarar 27.500-124.000 ISK (1.274-5.735) í skólastyrki á mánuði. Í Finnlandi fá allir framhaldsskólanemendur sem svarar 3.200-6.000 ISK á mánuði (20-38 EUR), auk þess sem þeir geta fengið um 9.000 ISK (54 EUR) endurgreiddar vegna ferðakostnaðar mánaðarlega. Þar við bætist að finnskir framhaldsskólanemendur fá fría máltíð í skólanum séu þeir í fullu námi.

Verulegur kostnaður

Af þessu ætti að vera ljóst að því fer víðs fjarri að framhaldsskólanám sé gjaldfrítt á Íslandi og að kostnaður nemenda og foreldra þeirra er verulegur. Í nýlegri stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins er lögð rík áhersla á að efla menntakerfið með hagsmuni nemenda að leiðarljósi. Í ljósi þess sem hér kemur fram er einsýnt að nýr menntamálaráðherra hefur verk að vinna ef standa á við þá stefnu í framhaldsskólalögunum að bæta hag nemenda.




Skoðun

Skoðun

Er þetta eðli­legt?

Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar

Sjá meira


×