Innlent

Fréttaviðtal: Ekki í pólitískum hráskinnaleik

Stígur Helgason skrifar
Bjarni Benediktsson.
Bjarni Benediktsson.
Bjarni Benediktsson hefur vakið bæði reiði og aðdáun með ákvörðun sinni um stuðning við Icesave-samninginn sem fyrir liggur.

Allar nefndir sem hafa verið sendar út til að semja um málið, fyrir utan þá fyrstu, hafa komið heim með samning upp á vasann og fullyrt að hann væri besta niðurstaða sem völ er á. Af hverju ert þú svona sannfærður um að svo sé virkilega í þetta skiptið? Og af hverju ætti þjóðin að trúa því?

„Í fyrsta lagi einmitt af þeirri ástæðu að það er margbúið að semja um málið. Í öðru lagi þá er sá grundvallarmunur á þessu samkomulagi og hinum fyrri að aðilarnir eru sannarlega að deila með sér byrðunum sem um hefur verið deilt. Það kemur til dæmis fram í hinum mikla mun sem er á vaxtakostnaði þessa samkomulags og þess sem var fellt í þjóðaratkvæðagreiðslunni. Það er kristaltært að Hollendingar og Bretar eru ekki að fá að fullu endurheimtan þann höfuðstól sem þeir lögðu út fyrir á sínum tíma, og það er vegna vaxtaleysistímabilsins og hinna lágu vaxta, sem eru undir þeirra eigin fjármagnskostnaði.

Í fyrra samkomulaginu þá var það þannig, eins ótrúlegt og það hljómar, að þeir ekki bara endurheimtu höfuðstólinn með fjármagnskostnaði heldur höfðu ofan á það vaxtaálag sem átti að skila þeim hagnaði af samkomulaginu við Íslendinga. Það voru slík afglöp að ganga frá þannig samkomulagi í þessu máli að það kom aldrei til greina annað en að hafna því."

En fyrst þeir eru tilbúnir að bakka þetta langt, geturðu þá fullyrt að óreyndu að þeir væru ekki tilbúnir að bakka enn lengra?

„Nú er staðan sú að Eftirlitsstofnun EFTA er komin með einn anga af þessu máli í formlega meðferð, sem getur síðan á endanum leitt til þess að málið fari fyrir EFTA-dómstólinn. Með því mundi málið smám saman enda í lagalegri deilu og eftir tæplega árslangar viðræður frá synjun forsetans þá er ég sannfærður um að það er ekki við því að búast, með neinum líkindum, að það sé hægt að segja við Breta og Hollendinga á þessu stigi málsins: Eigum við ekki bara að taka þráðinn aftur upp og semja í fimmta sinn?"

Tekur ekki slaginn slagsins vegna

Þú hefur sagt að þú sért með þessu að taka ábyrga afstöðu í málinu. Nú er drjúgur hluti stjórnarandstöðunnar, þeirra á meðal nokkrir samherjar þínir í Sjálfstæðisflokknum, sem er ekki tilbúinn til að kvitta upp á þessa niðurstöðu. Finnst þér það óábyrg afstaða?

„Þegar ég vísa til ábyrgrar afstöðu þá er ég ekki síst að vísa til þess að ég ætla ekki að nota þetta mál í pólitískum hráskinnaleik. Ég er sannfærður um að fólk hefur fengið nóg af því að horfa upp á stjórnarandstöðu leggjast gegn málum ríkisstjórnarinnar í þeim eina tilgangi að gera ríkisstjórninni erfitt fyrir. Í svona málum, og almennt í pólitískri umræðu, þá verða menn að hefja sig upp yfir það. Menn geta ekki teflt framtíð og heill þjóðarinnar í tvísýnu í þessu máli með því að taka slag við ríkisstjórnina slagsins vegna. Það verður þá að vera á grundvelli málefnisins. Það væri líka óábyrgt af mér og af Sjálfstæðisflokknum að láta úrslitin í svona máli ráðast af ástandinu á stjórnarheimilinu, sem hefur, eins og allir vita, verið afskaplega bágborið og það er aldrei að vita hverjir stökkva fyrir borð í máli eins og þessu."

En þessi hjólför sem þú ert að lýsa, finnst þér einhver hluti stjórnarandstöðunnar enn vera fastur í þeim?

„Ég virði það sjónarmið þeirra sem vilja frekar láta reyna á réttarstöðu okkar fyrir dómstólum, en það verður þá að vera á þeim grundvelli sem sú afstaða byggir en ekki á einhverju öðru."

Sem vindur um eyru

Þú hefur verið gagnrýndur töluvert fyrir þessa ákvörðun. Ýmis aðildarfélög og fyrrverandi framámenn í flokknum hafa sett ofan í við þig. Nýleg könnun sýndi að það mátti skipta kjósendum flokksins í tvo jafnstóra hópa eftir afstöðunni til málsins. Upplifirðu það þannig að þú hafir stuðning meirihluta flokksmanna fyrir þessari ákvörðun?

„Já, það er mín tilfinning. Ég hef fengið mikla bylgju af kveðjum og skilaboðum þar sem menn lýsa mikilli ánægju með þessa afstöðu en á endanum er það þannig fyrir okkur stjórnmálamennina að við getum ekki reynt að gera öllum til geðs. Sá sem ætlar að fylgja þeirri línu, hann mun engu fá áorkað."

Fyrrverandi formaður flokksins kallaði þig vikapilt Steingríms J. í leiðara Morgunblaðsins. Hvernig tekurðu slíkum orðsendingum?

„Ég læt þær sem vind um eyrun þjóta, einfaldlega."

Óskýrar línur um þjóðaratkvæði

Sumir krefjast þjóðaratkvæðagreiðslu. Þú hefur sagt að afstaða þín til þess muni meðal annars ráðast af endanlegri niðurstöðu þingsins. Hvað áttu við með því?

„Mér finnst nokkrir þættir skipta máli í þessu sambandi. Ég hef bent á að fyrri samningur hafi stefnt efnahagslegu sjálfstæði okkar í voða. Það skipti auðvitað mjög miklu um rétt þjóðarinnar til að taka afstöðu til hans. Ég hef líka bent á að almennt séð væri ekki óeðlilegt að álitaefni af þessum toga réðust meðal annars af því hversu umdeilt málið væri, bæði á þinginu og í þjóðfélaginu. Þá segja sumir að málið hafi verið tekið af dagskrá af þjóðinni og ég tel reyndar að það sé umdeilanlegt. Það eru ekki fordæmi fyrir því að mál rati almennt hér í þjóðaratkvæðagreiðslu, til dæmis ekki þegar við gengum í NATO og ekki heldur þegar við gengum í Evrópska efnahagssvæðið. Mér finnst að álitaefni um þetta eigi að máta inn í hina almennu umræðu um það hvaða mál og hvers konar skuli bera undir þjóðina. Þar eru línur, eins og sakir standa, afskaplega óskýrar, meðal annars vegna þess að við erum að hefja undirbúning að endurskoðun stjórnarskrárinnar þar sem þetta verður vafalaust eitt af stóru málunum."

En er yfir höfuð eðlilegt að halda þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort leggja eigi byrðar á almenning?

„Það tíðkast nú almennt ekki í öðrum löndum, en það finnst mér hins vegar mjög eðlilegt þegar um er að ræða hvers kyns fullveldisframsal og grundvallarbreytingar. Þá tel ég að við eigum að gera þá breytingu á okkar stjórnskipan að gera ráð fyrir að slíkt sé borið undir þjóðina. Ég hef hins vegar sjálfur efasemdir um að það sé rétt að þessi Icesave-samningur fari í þjóðaratkvæði. "

Fráleitt að kenna útgerðinni um

Icesave-málið er ekki eina risavaxna málið sem hefur hangið yfir okkur. Nú hafa atvinnurekendur sett það sem skilyrði fyrir kjaraviðræðum að fiskveiðistjórnunarumræðan verði leyst úr þeirri spennitreyju sem hún hefur verið í. Hvað finnst þér um það?

„Það er mikilvægt að hafa í huga að við erum með ríkisstjórn sem nú hefur setið í tvö ár. Allan þann tíma hefur hún valdið óróa og óvissu um framtíð fiskveiðistjórnunarkerfisins. Hún tefldi fram stjórnarsáttmála fyrir bráðum tveimur árum þar sem sagt var að innkalla ætti allar aflaheimildir og fullkomin óvissa var um það hvað ætti að taka við. Við þetta hefur sjávarútvegurinn búið í allan þennan tíma. Með tilliti til þessa þá er það fráleitt að skella skuldinni á sjávarútveginn þegar hann óskar núna, í tengslum við kjaraviðræður, eftir því að fá skýrar línur um framtíðina.

Það hefur átt sér stað samráð þar sem allir hagsmunaaðilar sem máli skipta komu sér saman um lausn. Mér finnst að það sé skylda ríkisstjórnarinnar að taka af skarið um að sú leið verði farin og þá er málið leyst. Ég tel að þegar vel er að gáð þá sé í raun og veru enginn sá grundvallarágreiningur um þetta mál sem forsætisráðherrann vill halda á lofti og þess vegna læðist að manni sá grunur að hún sé eingöngu að reyna að búa sér til óvild til þess að reyna að þétta raðirnar um stjórnarmeirihlutann."

Gæti lausnin falist í því að taka fyrir framsal á kvóta?

„Þegar vinstri stjórnin gaf framsalið frjálst á sínum tíma þá vissu menn að af því myndu hljótast erfiðleikar en hagræðið sem því fylgdi var hins vegar talið nauðsynlegt. Það hefur ekki verið án fórna og við þeim hefur verið reynt að bregðast en sú grundvallarhugsun að hámarka hagkvæmni verður áfram að vera við lýði. Við megum ekki fara aftur að líta á fiskveiðistjórnunarkerfið sem félagslegt úrræði eins og svo víða gildir í Evrópusambandinu."

Talandi um Evrópusambandið. Jafnvel sjávarútvegsfyrirtæki eru farin að horfa þangað hýru auga. Þarf þín afstaða til Evrópumála ekki að fara að skýrast?

„Ég hef alltaf talið að hagsmunum okkar væri best borgið á grundvelli EES-samningsins og hef aldrei sannfærst um að þær miklu undanþágur sem margir trúa að við getum náð fram í viðræðunum séu raunhæfar. Ég hef líka áhyggjur af því hvernig Evrópusambandið er að breytast sífellt meira í sambandsríki. Ég hef ekki skipt um skoðun á þessu."







Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur.

Fleiri fréttir

Sjá meira


×