Framtíðin - Um flutningskerfi raforku Magnús Rannver Rafnsson skrifar 12. desember 2017 07:00 Það stefnir í stórtæka innviðauppbyggingu. Út af fyrir sig er það jákvætt. Áhyggjuefni er hvernig það verður gert. Enn hefur engin umræða skapast um lausnir og er það ekki tilviljun. Ég hef áður bent á að umræðan sé föst í reipitogi (Fbl. 13.02.2016), að til séu aðrar leiðir (Fbl. 15.03.2012) og að umhverfisvæn en jafnframt hagkvæm raforkuflutningskerfi séu valkostur (Mbl. 2.02.2016) en komist ekki að vegna hindrana í starfsumhverfi Landsnets (Fbl. 23.06.2016). Enn fremur hef ég vakið athygli á að Landsnet fer með starfsháttum sínum gegn raforkulögum, gegn samkeppnislögum og gegn eigin innkaupareglum (Mbl. 17.08.2017) auk þess sem fyrirtækið virðist ekki þurfa að fylgja lögum um opinber innkaup - þrátt fyrir að vera eign almennings. RÚV fjallaði um hugverkastuld sem Landsnet er sakað um (Kvöldfréttir 17.04.2016) þegar fyrirtækið ásamt ráðgjafarfyrirtækinu AraEngineering kynnti til leiks „nýja kynslóð háspennumastra“ sem til stæði að reisa meðal annars á hálendinu í 100 milljarða silfraðri stórveislu hinna útvöldu silfursveina (Sóknarfæri 22.10.2015). Í slíkum veislum eru verkin afhent án útboðs eða samkeppni (Fbl. 23.09.2016), bersýnileg stöðnun er afsprengi þessa. Við borgum. Umfjöllun Kjarnans (4.07.2017) um 172 milljóna verkefnaveislu sem Landsnet afhenti á silfurfati einum ráðgjafa (AraEngineering) í 52 smáskömmtum - án útboðs eða samkeppni - ætti að skerpa myndina allverulega - sem þó er alveg skýr öllum sem vilja sjá - en vanti upp á má rifja upp heimildarmyndina Línudans (28.02.2017) sem fjallar ítarlega um yfirgang Landsnets gagnvart fólki, fjöllum og firnindum með útsmognun hártogunum á hinu gráa svæði lögfræðinnar. Þetta er ekki tæmandi upptalning. Hvernig Landsnet kemur sér undan því að veita upplýsingar, hvernig forráðamenn fyrirtækisins fara með rangfærslur í fjölmiðlum og hvernig starfsmenn Landsnets týna dýrum skýrslum - svona eins og það sé nú ekkert tiltökumál - hefur enn ekki verið rætt. Hvernig týnast annars skýrslur sem til eru rafrænt í öllum kerfum? Eða var þetta handskrifuð skýrsla? Það segir sig sjálft að sátt um Landsnet og núverandi starfshætti, getur aldrei orðið. Að viðkomandi haldi áfram á sömu nótum og hefur verið, er óhugsandi. Það blasir svolítið við - finnst það satt að segja varla geta verið meira afgerandi. Hér þarf kerfisbreytingu. Enn eru á teikniborði Landsnets lausnir sem þekja munu allar helstu þjóðleiðir samtímans. Þær byggja á hugmyndafræði sem á rætur í síðustu öld sem einkennist meðal annars af sífellt stækkandi „stofnbrautum“ sem á endanum leggja allt undir sig og ekkert fær þrifist í umhverfi þeirra. Það eru til aðrar lausnir, en þær munu ekki skila sér í núverandi kerfi silfraðra einkavina. Rifjum upp hvernig Danir taka á móti ferðalöngum um Kastrup (Fbl. 5.03.2016) með opinn faðminn þar sem nútíma verkfræði sýnir sínar bestu hliðar - strax í aðfluginu. Þetta styður sterka ímynd Dana sem selja sérþekkingu sína á sviði vindorku um allan heim. Á Íslandi eru í gildi áætlanir sem fela í sér andstæðuna við þetta; flækjulegan skóg háspennumastra sem ætlað er að fylgja ferðalöngum hringinn í kringum landið, þvert yfir það og út á ystu tanga. Og sjónarspilið á að hefjast strax við Flugstöðina, ef fer sem horfir. Nú er bara hægt að skora á ný stjórnvöld og benda á hið augljósa; brýn þörf er á kerfisbreytingu. Ekki er nauðsynlegt að leggja landið undir raforkuflutningskerfi til að byggja upp orkukerfi. Nýjar lausnir komast hins vegar ekki að við óbreyttar aðstæður. Nýsköpun, tækni- og vöruþróun á innviðasviði skilar engu án samkeppni, í umhverfi einokuðu af útvöldum sérhagsmunaliðum. Ef nýsköpun er mikilvægt þema í nýjum stjórnarsáttmála ætti það að sjást á orkusviði. Því þarf breytingar. Með öðrum orðum: „We cannot solve problems with the same thinking we used when we created them.” (Albert Einstein). Nýtum tækifærið. Höfundur er verkfræðingur og starfar að nýsköpun á orkusviði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Halldór 20.04.2024 Halldór Fyrirliði Íslands Helena Ólafsdóttir Skoðun Samkvæmt Umboðsmanni Alþingis eru lög um hvalveiðar úrelt Henry Alexander Henrysson Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Fé, fæða og fjármálaáætlun Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fyrirliði Íslands Helena Ólafsdóttir skrifar Skoðun Samkvæmt Umboðsmanni Alþingis eru lög um hvalveiðar úrelt Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Fé, fæða og fjármálaáætlun Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Sjá meira
Það stefnir í stórtæka innviðauppbyggingu. Út af fyrir sig er það jákvætt. Áhyggjuefni er hvernig það verður gert. Enn hefur engin umræða skapast um lausnir og er það ekki tilviljun. Ég hef áður bent á að umræðan sé föst í reipitogi (Fbl. 13.02.2016), að til séu aðrar leiðir (Fbl. 15.03.2012) og að umhverfisvæn en jafnframt hagkvæm raforkuflutningskerfi séu valkostur (Mbl. 2.02.2016) en komist ekki að vegna hindrana í starfsumhverfi Landsnets (Fbl. 23.06.2016). Enn fremur hef ég vakið athygli á að Landsnet fer með starfsháttum sínum gegn raforkulögum, gegn samkeppnislögum og gegn eigin innkaupareglum (Mbl. 17.08.2017) auk þess sem fyrirtækið virðist ekki þurfa að fylgja lögum um opinber innkaup - þrátt fyrir að vera eign almennings. RÚV fjallaði um hugverkastuld sem Landsnet er sakað um (Kvöldfréttir 17.04.2016) þegar fyrirtækið ásamt ráðgjafarfyrirtækinu AraEngineering kynnti til leiks „nýja kynslóð háspennumastra“ sem til stæði að reisa meðal annars á hálendinu í 100 milljarða silfraðri stórveislu hinna útvöldu silfursveina (Sóknarfæri 22.10.2015). Í slíkum veislum eru verkin afhent án útboðs eða samkeppni (Fbl. 23.09.2016), bersýnileg stöðnun er afsprengi þessa. Við borgum. Umfjöllun Kjarnans (4.07.2017) um 172 milljóna verkefnaveislu sem Landsnet afhenti á silfurfati einum ráðgjafa (AraEngineering) í 52 smáskömmtum - án útboðs eða samkeppni - ætti að skerpa myndina allverulega - sem þó er alveg skýr öllum sem vilja sjá - en vanti upp á má rifja upp heimildarmyndina Línudans (28.02.2017) sem fjallar ítarlega um yfirgang Landsnets gagnvart fólki, fjöllum og firnindum með útsmognun hártogunum á hinu gráa svæði lögfræðinnar. Þetta er ekki tæmandi upptalning. Hvernig Landsnet kemur sér undan því að veita upplýsingar, hvernig forráðamenn fyrirtækisins fara með rangfærslur í fjölmiðlum og hvernig starfsmenn Landsnets týna dýrum skýrslum - svona eins og það sé nú ekkert tiltökumál - hefur enn ekki verið rætt. Hvernig týnast annars skýrslur sem til eru rafrænt í öllum kerfum? Eða var þetta handskrifuð skýrsla? Það segir sig sjálft að sátt um Landsnet og núverandi starfshætti, getur aldrei orðið. Að viðkomandi haldi áfram á sömu nótum og hefur verið, er óhugsandi. Það blasir svolítið við - finnst það satt að segja varla geta verið meira afgerandi. Hér þarf kerfisbreytingu. Enn eru á teikniborði Landsnets lausnir sem þekja munu allar helstu þjóðleiðir samtímans. Þær byggja á hugmyndafræði sem á rætur í síðustu öld sem einkennist meðal annars af sífellt stækkandi „stofnbrautum“ sem á endanum leggja allt undir sig og ekkert fær þrifist í umhverfi þeirra. Það eru til aðrar lausnir, en þær munu ekki skila sér í núverandi kerfi silfraðra einkavina. Rifjum upp hvernig Danir taka á móti ferðalöngum um Kastrup (Fbl. 5.03.2016) með opinn faðminn þar sem nútíma verkfræði sýnir sínar bestu hliðar - strax í aðfluginu. Þetta styður sterka ímynd Dana sem selja sérþekkingu sína á sviði vindorku um allan heim. Á Íslandi eru í gildi áætlanir sem fela í sér andstæðuna við þetta; flækjulegan skóg háspennumastra sem ætlað er að fylgja ferðalöngum hringinn í kringum landið, þvert yfir það og út á ystu tanga. Og sjónarspilið á að hefjast strax við Flugstöðina, ef fer sem horfir. Nú er bara hægt að skora á ný stjórnvöld og benda á hið augljósa; brýn þörf er á kerfisbreytingu. Ekki er nauðsynlegt að leggja landið undir raforkuflutningskerfi til að byggja upp orkukerfi. Nýjar lausnir komast hins vegar ekki að við óbreyttar aðstæður. Nýsköpun, tækni- og vöruþróun á innviðasviði skilar engu án samkeppni, í umhverfi einokuðu af útvöldum sérhagsmunaliðum. Ef nýsköpun er mikilvægt þema í nýjum stjórnarsáttmála ætti það að sjást á orkusviði. Því þarf breytingar. Með öðrum orðum: „We cannot solve problems with the same thinking we used when we created them.” (Albert Einstein). Nýtum tækifærið. Höfundur er verkfræðingur og starfar að nýsköpun á orkusviði.
Skoðun Samkvæmt Umboðsmanni Alþingis eru lög um hvalveiðar úrelt Henry Alexander Henrysson skrifar
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar