Eflum baráttuandann Kristín Ástgeirsdóttir skrifar 24. október 2014 08:00 Kvennafrídagurinn 24. október er að komast á virðulegan aldur. 39 ár eru liðin frá því að konur söfnuðust saman á fundum um land allt til að vekja athygli á mikilvægi vinnuframlags kvenna. Þjóðfélagið nánast lamaðist. Í hugum margra kvenna kviknaði baráttuandi sem skilaði sér í stórfelldum samfélagsbreytingum á næstu árum. Það er full ástæða til að vera stolt af þeim krafti sem einkennt hefur jafnréttisbaráttu hér á landi en betur má ef duga skal. Þar skortir ekki síst á þátttöku karla í umræðum um feðraveldið, karlmennskuhugmyndir, heftandi staðalmyndir, föðurhlutverkið, klámvæðingu, ofbeldi og jafnréttissamfélagið sem á að einkennast af virðingu fyrir öðru fólki, hvert sem kynið er, kynhneigð, vinnu- og námsgeta, aldur, litarháttur, trú eða uppruni. Það er verk að vinna og ég kalla á karla til þátttöku. Það er ekki nóg að skrifa upp á HEforSHE þó gott sé. Við þurfum hugarfarsbyltingu. Mikið vatn er til sjávar runnið frá 1975 og margt hefur áunnist. Það ár voru samþykkt ný lög um fóstureyðingar eftir mjög harðar deilur. Það mál er nú allt í einu komið aftur á dagskrá en á afar hæpnum forsendum að mínum dómi. Réttur kvenna til að ráða yfir eigin líkama er grundvalarréttur. Frá 1975 hefur menntun kvenna og atvinnuþátttaka stóraukist og hlutur þeirra á Alþingi og í sveitarstjórnum vaxið nánast jafnt og þétt. Það er þó full ástæða til að standa á verði og hvetja til jafnrar þátttöku kvenna og karla við alla ákvarðanatöku. Greining á kosningaþátttöku í sveitarstjórnarkosningunum sl. vor leiddi í ljós að ungar konur var sá hópur kjósenda sem síst skilaði sér á kjörstað. Hvernig stendur á því? Hvers vegna láta svo margar ungar konur sér í léttu rúmi liggja hverjir stjórna þeirra nærsamfélagi? Af hverju vilja þær láta aðra um að taka ákvarðanir? Þeir sem sitja heima gefa öðrum valdið til að móta samfélagið. Þarna er eitthvað nýtt á ferð sem þarf að rannsaka. Árið 1975 var sjónum einkum beint að stöðu kvenna á vinnumarkaði, ekki síst vanmati á störfum kvenna. Óviðunandi launamisrétti, allt of kynskiptan vinnumarkað og atvinnulíf sem er að miklu leyti stjórnað af körlum eru enn á dagskrá. Þar þarf markvisst átak í glímu við rótgrónar hefðir. Menntun kvenna hefur farið sívaxandi en á sama tíma eru karlar að dragast aftur úr hvað varðar framhalds- og háskólamenntun. Það er sannarlega áhyggjuefni. Samfélagið á að nýta allan sinn mannauð og jafna tækifæri fólks til náms og starfa, fólks á öllum aldri. Það er ástæða til að spyrja hvað fyrirhugaðar takmarkanir á námsmöguleikum fólks sem er 25 ára og eldra þýði út frá kynjasjónarhorni? Hverjir hafa skilað sér inn í skóla eftir nokkur ár á vinnumarkaði eða við að koma upp fjölskyldu? Þar hafa konur lengi verið í meirihluta en sem betur fer eru sífellt fleiri karlar að skila sér aftur í skóla enda brottfall mun meira meðal þeirra en meðal kvenna. Þetta er mál sem þarf að skoða út frá öðrum sjónarhornum en því fjárhagslega. Það þarf að auka og bæta menntun, ekki að draga úr möguleikum og jafnrétti til náms. Á þessu ári hefur Ísland farið með formennsku í Norrænu ráðherranefndinni. Fjöldi ráðstefna og funda hefur verið haldinn af því tilefni, m.a. var haldið upp á 40 ára samstarf Norðurlandanna í jafnréttismálum. Í næstu viku verður spennandi ráðstefna á Akureyri um jafnrétti kynjanna á norðurslóðum. Þar verður kynjagleraugum beint að sérkennum þeirra samfélaga í norðri sem mótast hafa af óblíðum aðstæðum og einkennst af veiðum og landbúnaði, sumstaðar í árþúsundir. Stóra spurningin er hvernig hægt verður að gera samfélög norðurslóða lífvænlegri, bæði fyrir konur og karla. Staðan er þannig nú að margar konur fara og karlarnir verða eftir. Ástæðan er menntasókn kvenna, einhæft atvinnulíf, karlremba og ofbeldi sem konur sætta sig ekki lengur við. Samfélög án kvenna standast auðvitað ekki til lengdar. Um leið og við Íslendingar erum hluti af þessari mynd höfum við margt fram að færa í umræðunni um mótun sjálfbærra jafnréttissamfélaga . Við höfum náð miklum árangri hvað varðar kynjajafnrétti, einkum vegna þrotlausrar baráttu íslenskra kvennahreyfinga, en við þurfum líka að standa vörð um það. Vindar blása úr ýmsum áttum þessa stundina og víða gætir andstöðu, þekkingarleysis (t.d. á alþjóðlegum skuldbindingum Íslendinga), fordóma og jafnvel hatursorðræðu í garð femínista og jafnréttisbaráttunnar. Því er mikilvægt að vera vel á verði, sýna samstöðu og sækja fram. Það þarf að kveikja aftur baráttuandann frá 1975. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo Skoðun Skoðun Skoðun Laskað stýri, léleg vél og lekur bátur Sigurður Páll Jónsson skrifar Skoðun #Katrín er minn forseti Elín Hirst skrifar Skoðun Svart er það og yfirgangur mikill Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Um sjálfstæði þjóðar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Skapandi ónákvæmni tveggja hagfræðinga Sirrý Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Af hverju Helgu Þórisdóttur? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Kjósum Helgu Þórisdóttur Ragnheiður Stefánsdóttir skrifar Skoðun Má brjóta lög? Sigríður Ólafsdóttir skrifar Skoðun Að skilja íslenskt félagslegt viðmið Valerio Gargiulo skrifar Skoðun Traust og gagnsæi Halldór Auðar Svansson skrifar Skoðun Framtíð Dalanna heillar Garðar Freyr Vilhjálmsson skrifar Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar Skoðun Öryggisógnir í breyttum heimi Jóhann Friðrik Friðriksson skrifar Skoðun Höfnum óeðlilegri hagnýtingu sjálfboðaliða Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Að skilja faglega Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Áttu efnaða foreldra eða ekki? Thelma Lind Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Farsæl hagræðing í kjötiðnaði innan ramma samkeppnislaga Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Kennarar – á hraðbraut í kulnun Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfi Íslands – horfum til framtíðar Egill Steinar Ágústsson skrifar Skoðun Er of mikill hiti í hleðslunni hjá þér? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Varnargarðar utan um fólkið í Grindavík Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Meiri pening, takk Gunnar Úlfarsson skrifar Skoðun Gervigreind og máttur tungumálsins Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Sameinum 2. og 3. deild karla í knattspyrnu Bergvin Oddsson skrifar Skoðun Skynsamlegt að selja Íslandsbanka Teitur Björn Einarsson skrifar Skoðun Gleymdu börnin Kolbrún Pálsdóttir skrifar Sjá meira
Kvennafrídagurinn 24. október er að komast á virðulegan aldur. 39 ár eru liðin frá því að konur söfnuðust saman á fundum um land allt til að vekja athygli á mikilvægi vinnuframlags kvenna. Þjóðfélagið nánast lamaðist. Í hugum margra kvenna kviknaði baráttuandi sem skilaði sér í stórfelldum samfélagsbreytingum á næstu árum. Það er full ástæða til að vera stolt af þeim krafti sem einkennt hefur jafnréttisbaráttu hér á landi en betur má ef duga skal. Þar skortir ekki síst á þátttöku karla í umræðum um feðraveldið, karlmennskuhugmyndir, heftandi staðalmyndir, föðurhlutverkið, klámvæðingu, ofbeldi og jafnréttissamfélagið sem á að einkennast af virðingu fyrir öðru fólki, hvert sem kynið er, kynhneigð, vinnu- og námsgeta, aldur, litarháttur, trú eða uppruni. Það er verk að vinna og ég kalla á karla til þátttöku. Það er ekki nóg að skrifa upp á HEforSHE þó gott sé. Við þurfum hugarfarsbyltingu. Mikið vatn er til sjávar runnið frá 1975 og margt hefur áunnist. Það ár voru samþykkt ný lög um fóstureyðingar eftir mjög harðar deilur. Það mál er nú allt í einu komið aftur á dagskrá en á afar hæpnum forsendum að mínum dómi. Réttur kvenna til að ráða yfir eigin líkama er grundvalarréttur. Frá 1975 hefur menntun kvenna og atvinnuþátttaka stóraukist og hlutur þeirra á Alþingi og í sveitarstjórnum vaxið nánast jafnt og þétt. Það er þó full ástæða til að standa á verði og hvetja til jafnrar þátttöku kvenna og karla við alla ákvarðanatöku. Greining á kosningaþátttöku í sveitarstjórnarkosningunum sl. vor leiddi í ljós að ungar konur var sá hópur kjósenda sem síst skilaði sér á kjörstað. Hvernig stendur á því? Hvers vegna láta svo margar ungar konur sér í léttu rúmi liggja hverjir stjórna þeirra nærsamfélagi? Af hverju vilja þær láta aðra um að taka ákvarðanir? Þeir sem sitja heima gefa öðrum valdið til að móta samfélagið. Þarna er eitthvað nýtt á ferð sem þarf að rannsaka. Árið 1975 var sjónum einkum beint að stöðu kvenna á vinnumarkaði, ekki síst vanmati á störfum kvenna. Óviðunandi launamisrétti, allt of kynskiptan vinnumarkað og atvinnulíf sem er að miklu leyti stjórnað af körlum eru enn á dagskrá. Þar þarf markvisst átak í glímu við rótgrónar hefðir. Menntun kvenna hefur farið sívaxandi en á sama tíma eru karlar að dragast aftur úr hvað varðar framhalds- og háskólamenntun. Það er sannarlega áhyggjuefni. Samfélagið á að nýta allan sinn mannauð og jafna tækifæri fólks til náms og starfa, fólks á öllum aldri. Það er ástæða til að spyrja hvað fyrirhugaðar takmarkanir á námsmöguleikum fólks sem er 25 ára og eldra þýði út frá kynjasjónarhorni? Hverjir hafa skilað sér inn í skóla eftir nokkur ár á vinnumarkaði eða við að koma upp fjölskyldu? Þar hafa konur lengi verið í meirihluta en sem betur fer eru sífellt fleiri karlar að skila sér aftur í skóla enda brottfall mun meira meðal þeirra en meðal kvenna. Þetta er mál sem þarf að skoða út frá öðrum sjónarhornum en því fjárhagslega. Það þarf að auka og bæta menntun, ekki að draga úr möguleikum og jafnrétti til náms. Á þessu ári hefur Ísland farið með formennsku í Norrænu ráðherranefndinni. Fjöldi ráðstefna og funda hefur verið haldinn af því tilefni, m.a. var haldið upp á 40 ára samstarf Norðurlandanna í jafnréttismálum. Í næstu viku verður spennandi ráðstefna á Akureyri um jafnrétti kynjanna á norðurslóðum. Þar verður kynjagleraugum beint að sérkennum þeirra samfélaga í norðri sem mótast hafa af óblíðum aðstæðum og einkennst af veiðum og landbúnaði, sumstaðar í árþúsundir. Stóra spurningin er hvernig hægt verður að gera samfélög norðurslóða lífvænlegri, bæði fyrir konur og karla. Staðan er þannig nú að margar konur fara og karlarnir verða eftir. Ástæðan er menntasókn kvenna, einhæft atvinnulíf, karlremba og ofbeldi sem konur sætta sig ekki lengur við. Samfélög án kvenna standast auðvitað ekki til lengdar. Um leið og við Íslendingar erum hluti af þessari mynd höfum við margt fram að færa í umræðunni um mótun sjálfbærra jafnréttissamfélaga . Við höfum náð miklum árangri hvað varðar kynjajafnrétti, einkum vegna þrotlausrar baráttu íslenskra kvennahreyfinga, en við þurfum líka að standa vörð um það. Vindar blása úr ýmsum áttum þessa stundina og víða gætir andstöðu, þekkingarleysis (t.d. á alþjóðlegum skuldbindingum Íslendinga), fordóma og jafnvel hatursorðræðu í garð femínista og jafnréttisbaráttunnar. Því er mikilvægt að vera vel á verði, sýna samstöðu og sækja fram. Það þarf að kveikja aftur baráttuandann frá 1975.
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun
Skoðun Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Hvað felst í frumvarpi til laga um breytingu á húsaleigulögum? Hildur Ýr Viðarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju eru kaupin á TM ekki á dagskrá aðalfundar Landsbankans? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar
Skoðun Skortur á möguleikanum á dánaraðstoð leiðir til þess að fólk tekur eigið líf Ingrid Kuhlman skrifar
Dánaraðstoð: Læknafélag Íslands skilar ekki auðu Steinunn Þórðardóttir,Oddur Steinarsson,Thelma Kristinsdóttir,Katrín Ragna Kemp,Magdalena Ásgeirsdóttir,Margrét Ólafía Tómasdóttir,Ragnar Freyr Ingvarsson,Teitur Ari Theodórsson,Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Grunnskóli á krossgötum Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Árnadóttir,Þóra Geirlaug Bjartmarsdóttir Skoðun