Baráttan um vinnuaflið Ævar Rafn Hafþórsson skrifar 1. mars 2017 07:00 Frá hruni og út árið 2015 voru byggðar 5.018 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Árleg þörf til þess að mæta eftirspurn er um 1.800 íbúðir á ári sem gerir um 12.600 íbúðir á þessu tímabili. Taka verður þó þessum tölum með fyrirvara þar sem þörfin er orðin meiri í dag vegna ferðamannaiðnaðarins og einnig þar sem þörfin var eilítið minni á árunum fyrir hrun. En gróflega má áætla að uppsöfnuð þörf sé á bilinu 5.000 – 6.000 íbúðir. Á árunum 2009 – 2015 náðum við aldrei að framleiða yfir 1.000 íbúðir á ári. Metár í framleiðslu var árið 2006 þegar við náðum að framleiða 2.120 íbúðir. Þetta er vandinn í hnotskurn. Ef við myndum ná að framleiða 500 íbúðir umfram eftirspurn á ári til þess að ná framboðinu upp þá tæki þetta 10 ár! Undirritaður beið spenntur eftir stefnu stjórnvalda í þessum málaflokki þegar nýr stjórnarsáttmáli var kynntur. En vonbrigðin létu ekki á sér standa því þar var ekki minnst einu orði á þetta vandamál. Undirritaður gerir sér vonir um að blöðin í prentarann hafi verið búin og því vanti síðustu blaðsíðuna í sáttmálann. Eru stjórnvöld virkilega ekki með hugann við þetta vandamál? Ef allt fer á versta veg þá stefnir í spekileka ungs fólks úr landinu. Þessi atvinnugrein sem kallast byggingariðnaður þarf á langtímastefnumótun að halda. Í meistararitgerð minni í hagfræði kom fram að framleiðni hérlendis er um helmingi minni en í Noregi. Fyrir því eru margar ástæður sem þarfnast frekari greiningar. En við höfum sofið á verðinum hvað þetta varðar þrátt fyrir að öll gögn segðu til í hvað stefndi. Þó eru ekki til neinar skammtímalausnir á þessu vandamáli. Ástæðan er skortur á vinnuafli. Margir kalla eftir auknu lóðaframboði en það er til lítils ef það er ekki til vinnuafl til þess að byggja á þessum lóðum. Sumir vilja að ríki og sveitarfélög fari sjálf í það að byggja en þá færu þau í samkeppni við einkageirann um vinnuaflið. Þetta kallast ruðningsáhrif.Lendum undir í baráttunni Við erum hluti af EES sem gerir okkur kleift að sækja vinnuafl (og aðra framleiðsluþætti) á evrusvæðið til þess að mæta aukinni þörf eftir vinnuafli á byggingamarkaði. En vandinn er að við erum í samkeppni við aðrar þjóðir um þessa framleiðsluþætti. Þegar það er uppsveifla í Póllandi og skortur á íbúðum er orðinn víða í Norður-Evrópu eins og í Noregi, þá lendum við undir í þessari baráttu. Hærri laun í þessum löndum (til dæmis vegna meiri framleiðni) og strangara eftirlit með fagmenntun gerir það að verkum að besta vinnuaflið leitar þangað fyrst. Í gegnum starfsmannaleigur hafa verktakar í örvæntingu leitað til þeirra til þess að manna vinnustaðina. En oft gerist það að þetta vinnuafl fullnægir ekki kröfum um fagmenntun eða reynslu og er því sent aftur til síns heima. Við þurfum meiri endurnýjun á innlendu vinnuafli til þess að mæta þörfum framtíðarinnar. Það tekur nefnilega tíma að ná hæfni og læra á skipulag í verklegum greinum. Meðhöndlun verkfæra er bara æfing sem skapar meistarann. Því er það von undirritaðs að farið verði í langtímastefnumótun á þessu sviði því annars mun þetta endurtaka sig aftur og aftur. Einnig hafa heyrst raddir um að lóðaverð sé að blása upp húsnæðisverð. Miðað við hvernig markaðurinn er núna með þennan mikla skort er líklegra að lækkun lóðaverðs lendi í vösum verktaka. Hins vegar er fjármagnskostnaður allt of hár sem tefur uppbyggingu eigin fjár. Í framtíðinni þegar kaupverð fer að nálgast byggingakostnað og jafnvel undir byggingakostnað er mikilvægt að sveitarfélög lækki lóðaverð til þess að búa til hvata fyrir verktaka til að halda áfram framleiðslu á íbúðum. Í dag hins vegar er mikið um yfirboð þannig að lækkun lóðaverðs myndi ekki skila sér til kaupenda íbúða. Markaðurinn sér um að ákveða verðið. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson Skoðun Skoðun Skoðun Tónlist í gleði og sorg Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Eftirliti með snyrtistofum ábótavant Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Markvissar aðgerðir munu skila árangri á húsnæðismarkaði Ágúst Bjarni Garðarsson skrifar Skoðun Bréf til þjóðarinnar Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Einokunarmjólk? Hilmar Vilberg Gylfason skrifar Skoðun Má þjóðin ráða? Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Formaður geðlækna illa áttaður? Vilhjálmur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hver skipaði bankaráði Landsbankans að kaupa TM? Ásthildur Lóa Þórsdóttir skrifar Skoðun Að vera eða vera ekki í samkeppni við sjálfa sig Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Engin námslán fyrir fátækt fólk Gísli Laufeyjarson Höskuldsson skrifar Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnmálin koma okkur öllum við Arnar Freyr Sigurðsson skrifar Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisráðuneytið er með forystu Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Skaðaminnkun, lækning, hroki og hleypidómar Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Fyrirgefðu mér mín kæra Harpa Sævar Helgi Lárusson skrifar Skoðun Vikan með Gísla Árný Björg Blandon skrifar Skoðun Furðulegar verðlækkanir á mörkuðum Baldur Thorlacius skrifar Skoðun Varanlegt vopnahlé og sjálfstæð Palestína Kristrún Frostadóttir skrifar Skoðun Með of mikil völd Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar Skoðun Er sniðugt að vera með tilgreinda séreign? Guðný Helga Lárusdóttir skrifar Skoðun Ekki þykjast ekki vita neitt Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Athugasemdir við eignaumsýslu Landsbanka Íslands Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Framsókn stendur með bændum og neytendum Hópur þingmanna Framsóknar skrifar Skoðun Staðan í stjórnmálum vorið 2024 Björn Leví Gunnarsson skrifar Skoðun Bónus, viðbót eða umframorka Hörður Arnarson skrifar Skoðun Grímulaus sérhagsmunagæsla Andrés Magnússon skrifar Skoðun VI. Sköpunarsaga þjóðsögu – plottið í Síðumúla raunar hápólitískt Hafþór S. Ciesielski skrifar Sjá meira
Frá hruni og út árið 2015 voru byggðar 5.018 íbúðir á höfuðborgarsvæðinu. Árleg þörf til þess að mæta eftirspurn er um 1.800 íbúðir á ári sem gerir um 12.600 íbúðir á þessu tímabili. Taka verður þó þessum tölum með fyrirvara þar sem þörfin er orðin meiri í dag vegna ferðamannaiðnaðarins og einnig þar sem þörfin var eilítið minni á árunum fyrir hrun. En gróflega má áætla að uppsöfnuð þörf sé á bilinu 5.000 – 6.000 íbúðir. Á árunum 2009 – 2015 náðum við aldrei að framleiða yfir 1.000 íbúðir á ári. Metár í framleiðslu var árið 2006 þegar við náðum að framleiða 2.120 íbúðir. Þetta er vandinn í hnotskurn. Ef við myndum ná að framleiða 500 íbúðir umfram eftirspurn á ári til þess að ná framboðinu upp þá tæki þetta 10 ár! Undirritaður beið spenntur eftir stefnu stjórnvalda í þessum málaflokki þegar nýr stjórnarsáttmáli var kynntur. En vonbrigðin létu ekki á sér standa því þar var ekki minnst einu orði á þetta vandamál. Undirritaður gerir sér vonir um að blöðin í prentarann hafi verið búin og því vanti síðustu blaðsíðuna í sáttmálann. Eru stjórnvöld virkilega ekki með hugann við þetta vandamál? Ef allt fer á versta veg þá stefnir í spekileka ungs fólks úr landinu. Þessi atvinnugrein sem kallast byggingariðnaður þarf á langtímastefnumótun að halda. Í meistararitgerð minni í hagfræði kom fram að framleiðni hérlendis er um helmingi minni en í Noregi. Fyrir því eru margar ástæður sem þarfnast frekari greiningar. En við höfum sofið á verðinum hvað þetta varðar þrátt fyrir að öll gögn segðu til í hvað stefndi. Þó eru ekki til neinar skammtímalausnir á þessu vandamáli. Ástæðan er skortur á vinnuafli. Margir kalla eftir auknu lóðaframboði en það er til lítils ef það er ekki til vinnuafl til þess að byggja á þessum lóðum. Sumir vilja að ríki og sveitarfélög fari sjálf í það að byggja en þá færu þau í samkeppni við einkageirann um vinnuaflið. Þetta kallast ruðningsáhrif.Lendum undir í baráttunni Við erum hluti af EES sem gerir okkur kleift að sækja vinnuafl (og aðra framleiðsluþætti) á evrusvæðið til þess að mæta aukinni þörf eftir vinnuafli á byggingamarkaði. En vandinn er að við erum í samkeppni við aðrar þjóðir um þessa framleiðsluþætti. Þegar það er uppsveifla í Póllandi og skortur á íbúðum er orðinn víða í Norður-Evrópu eins og í Noregi, þá lendum við undir í þessari baráttu. Hærri laun í þessum löndum (til dæmis vegna meiri framleiðni) og strangara eftirlit með fagmenntun gerir það að verkum að besta vinnuaflið leitar þangað fyrst. Í gegnum starfsmannaleigur hafa verktakar í örvæntingu leitað til þeirra til þess að manna vinnustaðina. En oft gerist það að þetta vinnuafl fullnægir ekki kröfum um fagmenntun eða reynslu og er því sent aftur til síns heima. Við þurfum meiri endurnýjun á innlendu vinnuafli til þess að mæta þörfum framtíðarinnar. Það tekur nefnilega tíma að ná hæfni og læra á skipulag í verklegum greinum. Meðhöndlun verkfæra er bara æfing sem skapar meistarann. Því er það von undirritaðs að farið verði í langtímastefnumótun á þessu sviði því annars mun þetta endurtaka sig aftur og aftur. Einnig hafa heyrst raddir um að lóðaverð sé að blása upp húsnæðisverð. Miðað við hvernig markaðurinn er núna með þennan mikla skort er líklegra að lækkun lóðaverðs lendi í vösum verktaka. Hins vegar er fjármagnskostnaður allt of hár sem tefur uppbyggingu eigin fjár. Í framtíðinni þegar kaupverð fer að nálgast byggingakostnað og jafnvel undir byggingakostnað er mikilvægt að sveitarfélög lækki lóðaverð til þess að búa til hvata fyrir verktaka til að halda áfram framleiðslu á íbúðum. Í dag hins vegar er mikið um yfirboð þannig að lækkun lóðaverðs myndi ekki skila sér til kaupenda íbúða. Markaðurinn sér um að ákveða verðið. Greinin birtist fyrst í Fréttablaðinu.
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun
Skoðun Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir skrifar
Skoðun Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar
Skoðun Fríar máltíðir grunnskólabarna - merkur samfélagslegur áfangi Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar
Skoðun Hvað ef það gýs nær höfuðborgarsvæðinu? Ingvi Gunnarsson,Sigrún Tómsdóttir,Hrefna Hallgrímsdóttir,Daði Hafþórsson skrifar
Skoðun VI. Sköpunarsaga þjóðsögu – plottið í Síðumúla raunar hápólitískt Hafþór S. Ciesielski skrifar
Er þetta eðlilegt? Guðrún Árnadóttir,Guðrún Tara Sveinsdóttir,Hekla Kollmar,Þorgerður Jörundsdóttir Skoðun
Um tímabær áform ráðherra og ótímabært frumhlaup Viðskiptaráðs Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun