Áfengisfrumvarpið - blekkingarleikur? Róbert H. Haraldsson skrifar 15. febrúar 2017 07:00 Greinargerðin fyrir áfengisfrumvarpinu sem nú liggur illu heilli enn og aftur fyrir Alþingi er römmuð inn af fullyrðingum sem virðast þjóna því eina hlutverki að afvegaleiða þingmenn og almenning. Þannig segir við upphaf greinargerðarinnar: „Í frumvarpinu eru lagðar til eins litlar breytingar á lagaumhverfi áfengis- og tóbakssölu og mögulegt er miðað við það markmið að smásala áfengis verði frjáls að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.“ Og í niðurlaginu segir: Frumvarpið felur „ekki í sér tillögur um breytingu á áfengisstefnu, áherslum í tóbaksvörnum eða tekjuöflunarkerfi ríkisins á þessu sviði“. Athyglisvert er að þessar fullyrðingar standa óbreyttar frá fyrri útgáfum þótt nýja frumvarpið sé róttækara og heimili t.d. áfengisauglýsingar. Jafnvel þó þessar dæmalausu fullyrðingar væru sannar þætti orðalagið ankannalegt. Þetta er eins og ef læknir segðist leggja til eins lítil inngrip í líf sjúklings „og mögulegt er“ miðað við það að hausinn verði tekinn af sjúklingnum, eða ef stjórnmálamaður segðist vilja gera eins litlar breytingar á stjórnun fiskveiða á Íslandi „og mögulegt er“ miðað við að kvótakerfið verði lagt niður og gervallur flotinn þjóðnýttur. Það er undarlegt að kenna hámarksbreytingar við eitthvert ímyndað eða afstætt lágmark. En fullyrðingarnar eru ekki bara undarlegar, þær eru líka ósannar. Það væri hægt að færa smásölu áfengis frá ríki til einkaaðila, sem er markmið frumvarpsflytjenda, án þess að fallið væri með svo róttækum hætti frá núverandi áfengisstefnu Íslendinga sem takmarkar aðgengi að áfengi og leggur bann við áfengisauglýsingum. Í fyrsta lagi væri hægt að afnema einkaleyfi ríkisins en hafa áfengi áfram í sérvöruverslunum (ekki matvöruverslunum). Í öðru lagi væri hægt að leyfa sölu bjórs í matvöruverslunum en hafa vín og sterkara áfengi í sérvöruverslunum, eða vín og bjór í matvöruverslunum en sterkt áfengi aðeins í sérvöruverslunum. Hægt væri að flytja sölu áfengis til einkaaðila en takmarka fjölda útsölustaða. Þá væri ekki sjálfgefið að verslunarkeðja fengi að selja áfengi í öllum verslunum sínum. Einkavæða mætti áfengissölu en banna áfram áfengisauglýsingar. Þannig mætti lengi telja upp einkavæðingarleiðir sem farnar hafa verið t.d. í Bandaríkjunum og taka a.m.k. eitthvert tillit lýðheilsusjónarmiða.Gott fyrirkomulag Þessar ábendingar ber ekki að skilja sem stuðning við einkavæðingu áfengissölu. Ég hef ekki séð nein traust rök sem mæla með því að umtalsverður hagnaður af smásölu áfengis verði færður til einkaaðila frá ríkinu sem ber verulegasta kostnaðinn af skaðsemi áfengis. Núverandi skipan á smásölu áfengis á Íslandi er gott fyrirkomulag sem virðir í senn frelsi einstaklinga til að neyta áfengis og rétt samfélagsins til að verja sig gegn þeim skaðvaldi sem áfengi er. Ég veit ekki betur en starfsfólk ÁTVR hafi sinnt störfum sínum vel og hafi hlotið fyrir þau ýmsar viðurkenningar. Það hlýtur að vera ömurlegt fyrir þetta starfsfólk að þurfa á ári hverju að óttast um framtíð sína og hlusta á linnulítinn áróður markaðssinna um að aðrir mundu sinna störfum þess betur. Með þessari hugleiðingu vil ég einungis benda á að vel er hægt að einkavæða sölu áfengis án þess að galopna allar dyr og falla í öllum aðalatriðum frá farsælli áfengisstefnu Íslendinga líkt og lagt er til í frumvarpinu. Frumvarpsflytjendur hafi annaðhvort ekki unnið heimavinnu sína eða þeir beita vísvitandi blekkingum. Hvort tveggja er óafsakanlegt þegar um svo mikilvægt mál er að ræða. Segjum nei við áfengi í matvöruverslanir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Greinargerðin fyrir áfengisfrumvarpinu sem nú liggur illu heilli enn og aftur fyrir Alþingi er römmuð inn af fullyrðingum sem virðast þjóna því eina hlutverki að afvegaleiða þingmenn og almenning. Þannig segir við upphaf greinargerðarinnar: „Í frumvarpinu eru lagðar til eins litlar breytingar á lagaumhverfi áfengis- og tóbakssölu og mögulegt er miðað við það markmið að smásala áfengis verði frjáls að uppfylltum ákveðnum skilyrðum.“ Og í niðurlaginu segir: Frumvarpið felur „ekki í sér tillögur um breytingu á áfengisstefnu, áherslum í tóbaksvörnum eða tekjuöflunarkerfi ríkisins á þessu sviði“. Athyglisvert er að þessar fullyrðingar standa óbreyttar frá fyrri útgáfum þótt nýja frumvarpið sé róttækara og heimili t.d. áfengisauglýsingar. Jafnvel þó þessar dæmalausu fullyrðingar væru sannar þætti orðalagið ankannalegt. Þetta er eins og ef læknir segðist leggja til eins lítil inngrip í líf sjúklings „og mögulegt er“ miðað við það að hausinn verði tekinn af sjúklingnum, eða ef stjórnmálamaður segðist vilja gera eins litlar breytingar á stjórnun fiskveiða á Íslandi „og mögulegt er“ miðað við að kvótakerfið verði lagt niður og gervallur flotinn þjóðnýttur. Það er undarlegt að kenna hámarksbreytingar við eitthvert ímyndað eða afstætt lágmark. En fullyrðingarnar eru ekki bara undarlegar, þær eru líka ósannar. Það væri hægt að færa smásölu áfengis frá ríki til einkaaðila, sem er markmið frumvarpsflytjenda, án þess að fallið væri með svo róttækum hætti frá núverandi áfengisstefnu Íslendinga sem takmarkar aðgengi að áfengi og leggur bann við áfengisauglýsingum. Í fyrsta lagi væri hægt að afnema einkaleyfi ríkisins en hafa áfengi áfram í sérvöruverslunum (ekki matvöruverslunum). Í öðru lagi væri hægt að leyfa sölu bjórs í matvöruverslunum en hafa vín og sterkara áfengi í sérvöruverslunum, eða vín og bjór í matvöruverslunum en sterkt áfengi aðeins í sérvöruverslunum. Hægt væri að flytja sölu áfengis til einkaaðila en takmarka fjölda útsölustaða. Þá væri ekki sjálfgefið að verslunarkeðja fengi að selja áfengi í öllum verslunum sínum. Einkavæða mætti áfengissölu en banna áfram áfengisauglýsingar. Þannig mætti lengi telja upp einkavæðingarleiðir sem farnar hafa verið t.d. í Bandaríkjunum og taka a.m.k. eitthvert tillit lýðheilsusjónarmiða.Gott fyrirkomulag Þessar ábendingar ber ekki að skilja sem stuðning við einkavæðingu áfengissölu. Ég hef ekki séð nein traust rök sem mæla með því að umtalsverður hagnaður af smásölu áfengis verði færður til einkaaðila frá ríkinu sem ber verulegasta kostnaðinn af skaðsemi áfengis. Núverandi skipan á smásölu áfengis á Íslandi er gott fyrirkomulag sem virðir í senn frelsi einstaklinga til að neyta áfengis og rétt samfélagsins til að verja sig gegn þeim skaðvaldi sem áfengi er. Ég veit ekki betur en starfsfólk ÁTVR hafi sinnt störfum sínum vel og hafi hlotið fyrir þau ýmsar viðurkenningar. Það hlýtur að vera ömurlegt fyrir þetta starfsfólk að þurfa á ári hverju að óttast um framtíð sína og hlusta á linnulítinn áróður markaðssinna um að aðrir mundu sinna störfum þess betur. Með þessari hugleiðingu vil ég einungis benda á að vel er hægt að einkavæða sölu áfengis án þess að galopna allar dyr og falla í öllum aðalatriðum frá farsælli áfengisstefnu Íslendinga líkt og lagt er til í frumvarpinu. Frumvarpsflytjendur hafi annaðhvort ekki unnið heimavinnu sína eða þeir beita vísvitandi blekkingum. Hvort tveggja er óafsakanlegt þegar um svo mikilvægt mál er að ræða. Segjum nei við áfengi í matvöruverslanir.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir Skoðun