Aðför ríkisstjórnar að lestri Kjartan Yngvi Björnsson og Snæbjörn Brynjarsson skrifar 2. október 2014 07:00 Í kjölfar kynningar ríkisstjórnar á nýjum fjárlögum kvikna óneitanlega margar spurningar, og mörg okkar sem hugsum mikið um bækur og lestur verðum uggandi. Þegar virðisaukaskattur á bókum nánast tvöfaldast á einu bretti og bókaforlög fá ekki svo mikið sem svar frá menntamálaráðherra þegar þau sækjast eftir fundi verðum við að spyrja okkur hvert stefnir. Stutt er síðan PISA-könnunin alræmda sýndi að læsi meðal unglinga bókaþjóðarinnar miklu var allt, allt of lágt. Lestur ungmenna, sérstaklega drengja á unglingsaldri, virðist sífellt dragast saman og þar með geta þeirra til að skilja ritað mál. Í því felst mikil skerðing lífsgæða. Margar skoðanir hafa birst á því hvað valdi minnkandi lestrargetu, og enn fleiri skoðanir um í hverju lausnin felst. Við teljum að minnkandi lestur megi skýra með auknu framboði á annarri afþreyingu. Þó viljum við alls ekki gera lítið úr sjónvarpsefni, tölvuleikjum eða öðru efni sem finna má á netinu. Ekki er einungis við netvæðingu og niðurhal að sakast því framboð á bókum handa ungmennum hefur aldrei verið sérstaklega mikið eða fjölbreytt á Íslandi. Sjálfir munum við eftir því að hafa átt erfitt með að finna efni við okkar hæfi á unglingsárunum og leiddumst út í að lesa að mestu á ensku. Það er ekki slæmt í sjálfu sér að leita út fyrir eigið tungumál, jafnvel hollt, þótt það sé vissulega nauðsynlegt að lesa á eigin tungumáli. Öðruvísi eykur maður vart læsi sitt.Snúa þarf vörn í sókn Til að standast aukna samkeppni verður hinn íslenski bókmenntaheimur að snúa vörn í sókn og bjóða upp á fleiri afþreyingarmöguleika, ekki færri, og meiri fjölbreytni. Á eins litlu málsvæði og Ísland er þarf dyggan stuðning ríkis og raunverulegan pólitískan vilja til að efla þjóðmenningu. Til samanburðar má nefna að í Noregi kaupir ríkið 1.000 eintök af hverri útgefinni bók, og 1.550 eintök ef bókin er ætluð ungmennum. Það vaða uppi miklir fordómar um hvað ungt fólk les, sérstaklega drengir, og virðast margir trúa því að í heila þeirra rýmist einungis kynlífssögur og fótbolti. Þeir sem trúa því vanmeta lesandann því enginn þjóðfélagshópur er það einsleitur að hann lesi bara eina gerð bókmennta. Þess vegna er mikilvægt að við bjóðum upp á fjölbreyttar bækur en ekki einhæfar, ekki bara það sem seldist í fyrra og hittifyrra. Sömuleiðis verðum við að bjóða fleiri valkosti í því hvernig má nálgast slíkt efni, t.d. með aukinni útgáfu rafbóka, og samhliða því lækka verð á þeim. Ætlunin hlýtur á endanum að vera að bjóða öllum þeim sem vilja lesa, og þeim sem eiga eftir að uppgötva dásemd þess, allt það efni sem það getur í sig látið og á eins fjölbreyttan hátt og hægt er. Við viljum auka læsi, ekki bara á bókmenntatexta heldur almennt, en það gerist einmitt með meiri lestri. Fyrir ekki svo löngu kynnti núverandi menntamálaráðherra Hvítbókina þar sem tvö meginmarkmið ríkisstjórnar um umbætur í menntun á Íslandi til ársins 2018 voru eftirfarandi: 90% grunnskólanema nái lágmarksviðmiðum í lestri. 60% nemenda ljúki námi úr framhaldsskóla á tilsettum tíma. Ljóst er að með nýkynntum fjárlögum er verið að stríða beint gegn þessum markmiðum. Við fordæmum þessar aðgerðir ríkisstjórnar sem við teljum stuðla að fábreytni í útgáfustarfsemi á Íslandi, minni bókakaupum og minni lestri. Ef það eykur læsi skólabarna skulum við glaðir eta alla þá hatta sem okkur standa til boða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson Skoðun Breiðholt brennur Eðvarð Hilmarsson Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrín og Gunnar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ótímabundin leyfi, ótímabundið náttúruníð Elvar Örn Friðriksson skrifar Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar Skoðun Er stóraukin lýðræðisþátttaka ekki verðlaunaefni? Einar Freyr Elínarson skrifar Skoðun Árangur gegn verðbólgu Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar Skoðun Hvar er híbýlaauður? Anna María Bogadóttir skrifar Skoðun Áhugaverðir tímar kalla á áhugaverðan forseta Cody Alexander Skahan skrifar Skoðun Biskup í tengslum Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar Skoðun Dýravelferðarmartröð af áður óþekktri stærð Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar Skoðun Uppskera að vori Lilja Dögg Alfreðsdóttir skrifar Skoðun Er menning stórmál? Ingibjörg Ösp Stefánsdóttir skrifar Skoðun Það vantar vanan og áreiðanlegan mann í verkið Haraldur Ólafsson skrifar Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Sjá meira
Í kjölfar kynningar ríkisstjórnar á nýjum fjárlögum kvikna óneitanlega margar spurningar, og mörg okkar sem hugsum mikið um bækur og lestur verðum uggandi. Þegar virðisaukaskattur á bókum nánast tvöfaldast á einu bretti og bókaforlög fá ekki svo mikið sem svar frá menntamálaráðherra þegar þau sækjast eftir fundi verðum við að spyrja okkur hvert stefnir. Stutt er síðan PISA-könnunin alræmda sýndi að læsi meðal unglinga bókaþjóðarinnar miklu var allt, allt of lágt. Lestur ungmenna, sérstaklega drengja á unglingsaldri, virðist sífellt dragast saman og þar með geta þeirra til að skilja ritað mál. Í því felst mikil skerðing lífsgæða. Margar skoðanir hafa birst á því hvað valdi minnkandi lestrargetu, og enn fleiri skoðanir um í hverju lausnin felst. Við teljum að minnkandi lestur megi skýra með auknu framboði á annarri afþreyingu. Þó viljum við alls ekki gera lítið úr sjónvarpsefni, tölvuleikjum eða öðru efni sem finna má á netinu. Ekki er einungis við netvæðingu og niðurhal að sakast því framboð á bókum handa ungmennum hefur aldrei verið sérstaklega mikið eða fjölbreytt á Íslandi. Sjálfir munum við eftir því að hafa átt erfitt með að finna efni við okkar hæfi á unglingsárunum og leiddumst út í að lesa að mestu á ensku. Það er ekki slæmt í sjálfu sér að leita út fyrir eigið tungumál, jafnvel hollt, þótt það sé vissulega nauðsynlegt að lesa á eigin tungumáli. Öðruvísi eykur maður vart læsi sitt.Snúa þarf vörn í sókn Til að standast aukna samkeppni verður hinn íslenski bókmenntaheimur að snúa vörn í sókn og bjóða upp á fleiri afþreyingarmöguleika, ekki færri, og meiri fjölbreytni. Á eins litlu málsvæði og Ísland er þarf dyggan stuðning ríkis og raunverulegan pólitískan vilja til að efla þjóðmenningu. Til samanburðar má nefna að í Noregi kaupir ríkið 1.000 eintök af hverri útgefinni bók, og 1.550 eintök ef bókin er ætluð ungmennum. Það vaða uppi miklir fordómar um hvað ungt fólk les, sérstaklega drengir, og virðast margir trúa því að í heila þeirra rýmist einungis kynlífssögur og fótbolti. Þeir sem trúa því vanmeta lesandann því enginn þjóðfélagshópur er það einsleitur að hann lesi bara eina gerð bókmennta. Þess vegna er mikilvægt að við bjóðum upp á fjölbreyttar bækur en ekki einhæfar, ekki bara það sem seldist í fyrra og hittifyrra. Sömuleiðis verðum við að bjóða fleiri valkosti í því hvernig má nálgast slíkt efni, t.d. með aukinni útgáfu rafbóka, og samhliða því lækka verð á þeim. Ætlunin hlýtur á endanum að vera að bjóða öllum þeim sem vilja lesa, og þeim sem eiga eftir að uppgötva dásemd þess, allt það efni sem það getur í sig látið og á eins fjölbreyttan hátt og hægt er. Við viljum auka læsi, ekki bara á bókmenntatexta heldur almennt, en það gerist einmitt með meiri lestri. Fyrir ekki svo löngu kynnti núverandi menntamálaráðherra Hvítbókina þar sem tvö meginmarkmið ríkisstjórnar um umbætur í menntun á Íslandi til ársins 2018 voru eftirfarandi: 90% grunnskólanema nái lágmarksviðmiðum í lestri. 60% nemenda ljúki námi úr framhaldsskóla á tilsettum tíma. Ljóst er að með nýkynntum fjárlögum er verið að stríða beint gegn þessum markmiðum. Við fordæmum þessar aðgerðir ríkisstjórnar sem við teljum stuðla að fábreytni í útgáfustarfsemi á Íslandi, minni bókakaupum og minni lestri. Ef það eykur læsi skólabarna skulum við glaðir eta alla þá hatta sem okkur standa til boða.
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun
Skoðun Er soja að eyðileggja íslenska karlmennsku? Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir skrifar
Skoðun Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir skrifar
Skoðun Guðrún biskup – til heilla fyrir okkur öll! Arndís Steinþórsdóttir,Glóey Helgudótir Finnsdóttir skrifar
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Saman gegn ríkisofbeldi Vilhjálmur Yngvi Hjálmarsson,Örlygur Steinar Arnaldsson,Sigurhjörtur Pálmason,Simon Valentin Hirt,Kristbjörg Arna E. Þorvaldsdóttir,Ari Logn,Margrét Rut Eddudóttir Skoðun